Vì sao cấm đặt lệnh chứng khoán tự động KRX bằng robot?

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) vừa có công văn vừa gửi các công ty chứng khoán yêu cầu thực hiện rà soát và dừng ngay việc sử dụng hình thức đặt lệnh tự động (robot); đồng thời có biện pháp kỹ thuật để ngăn chặn các hình thức đặt lệnh tự động; yêu cầu nhà đầu tư chấm dứt việc sử dụng hình thức trên khi chưa được cơ quan quản lý cho phép.

Theo đó, qua công tác quản lý và giám sát với hoạt động cung ứng dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến, UBCKNN đã nhận thấy có hiện tượng sử dụng công nghệ robot đặt lệnh giao dịch chứng khoán trực tuyến tự động với tần suất lớn.

Cụ thể, việc đặt lệnh tự động làm gia tăng đột biến lệnh từ các công ty chứng khoán vào Sở Giao dịch Chứng khoán trong cùng một thời điểm, dẫn đến số lệnh vào sàn vượt quá năng lực thiết kế của cả hệ thống, gây hiện tượng quá tải hệ thống.

Đồng thời, hoạt động này cũng gây ra nguy cơ dẫn đến việc đổ vỡ dây chuyền khi thị trường chứng khoán diễn biến xấu, từ đó tác động tiêu cực đến công tác quản trị rủi ro của công ty chứng khoán.

Căn cứ vào quy định về giao dịch chứng khoán trực tuyến tại Thông tư số 13/2017 và Thông tư số 73/2020 của Bộ Tài chính hướng dẫn giao dịch điện tử trên thị trường chứng khoán, UBCKNN cho biết, việc sử dụng các công nghệ trên để đặt lệnh chưa được phép thực hiện.

Do đó, UBCKNN yêu cầu các công ty chứng khoán nghiêm túc thực hiện và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về các vấn đề trên.

Theo ông Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Phân tích, Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam - yêu cầu của UBCKNN sẽ tác động đến giao dịch trên thị trường nhưng chưa quá lớn. Vì quy định chưa cho phép nên dịch vụ đặt lệnh tự động cũng chỉ mới được cung cấp theo kiểu nhóm nhỏ, không phổ biến. Dịch vụ này được các công ty chứng khoán cung cấp cho nhà đầu tư để tăng hiệu quả giao dịch hoặc với những người không có thời gian theo dõi trực tiếp giao dịch của thị trường.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Thế Minh cho rằng trên thế giới, việc đặt lệnh tự động, sử dụng robot đã được áp dụng từ lâu, thậm chí có nhiều công cụ khác để hỗ trợ giao dịch của nhà đầu tư, nhất là khi trí tuệ nhân tạo phát triển. Vì vậy, UBCKNN có thể xem xét đưa ra lộ trình áp dụng.

Riêng đối với việc tránh quá tải hệ thống thì cần nhanh chóng nâng cấp hoặc đẩy nhanh đưa hệ thống công nghệ thông tin mới - KRX vào sử dụng. Khi đó, cùng với việc áp dụng nhiều sản phẩm, giải pháp mới như rút ngắn thời gian giao dịch, cho phép bán khống... thì việc đặt lệnh tự động, thậm chí là dịch vụ copy trade (thuật toán cho phép nhà đầu tư tiến hành sao chép lại giao dịch của nhân viên môi giới ...) là nhu cầu của nhà đầu tư.

Ông Bùi Văn Huy, Giám đốc chi nhánh TPHCM Công ty Chứng khoán DSC nhận định, tại thị trường Việt Nam chưa có con số thống kê chính thức, nhưng có thể ước đoán việc giao dịch bằng robot chưa phải chiếm tỷ trọng quá lớn. Hoạt động giao dịch bằng robot này đang phát triển nhanh, nhiều tổ chức đã và đang có kế hoạch phát triển, cũng như ngày càng ảnh hưởng đến hoạt động của thị trường.

Các trường hợp sử dụng đặt lệnh tự động phổ biến gồm gồm: Tạo lập các sản phẩm như chứng quyền, phái sinh, ETFs; Kinh doanh chênh lệch giá; Chẻ lệnh; Nhận lệnh từ một bên thứ ba hợp tác với các CTCK; Copytrade, hoặc các giao dịch ủy thác trên nhiều tài khoản; Quản trị rủi ro (cắt lỗ, chốt lời) một cách chủ động.

Ông Huy cũng đưa ra băn khoăn, bởi lẽ hiện nay chưa rõ theo phân loại của UBCKNN thì tất cả hay chỉ một trong những trường hợp trên được phân loại là giao dịch theo robot.

“Giao dịch bằng robot hay giao dịch bằng tần suất cao vẫn là xu hướng và cá nhân tôi thì ủng hộ những cái mới và xu hướng toàn cầu. Hy vọng khi triển khai KRX xong và khi lên phương án quản lý được hệ thống ổn định, cơ quan quản lý sẽ nới dần các hoạt động này, vừa đảm bảo thị trường phát triển ổn định, vừa đảm bảo việc công nghệ hóa các giao dịch trên thị trường”, Giám đốc chi nhánh TPHCM Công ty Chứng khoán DSC chia sẻ.