Những điều ít biết về đại gia giàu nhất Sài Gòn xưa

Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, người Sài Gòn ai ai cũng biết đến câu: "Nhất Sỹ, Nhì Phương, Tam Xường, Tứ Hoả". Đây là câu nói chỉ 4 vị đại gia giàu nhất Sài Gòn khi ấy. Trong đó, người đứng đầu "Nhất Sỹ" không chỉ sở hữu khối tài sản giàu có bậc nhất Nam Kỳ Lục Tỉnh mà còn nức tiếng cả Đông Dương.

Ông Huyện Sỹ tên thật Lê Nhứt Sỹ (1841 – 1900)là ông ngoại của Nam Phương Hoàng hậu – vị Hoàng hậu cuối cùng của đất An Nam. Ông sinh ra trong gia đình công giáo, thuở thiếu thời theo một số tu sĩ người Pháp sang Malaysia để lĩnh hội kiến thức. Sau khi về quê, do tên thật trùng với tên 1 người thầy trong tu viện, ông liền đổi thành Lê Phát Đạt.

Với bản tính thông minh, những năm tháng du học tại Malaysia, ông học được nhiều ngôn ngữ bao gồm Lating Pháp, chữ Hán và chữ quốc ngữ. Nhờ vốn ngôn ngữ đa dạng nên sau khi về nước, ông được chính phủ Pháp bổ nhiệm làm thông ngôn. Từ năm 1880, ông làm Uỷ viên Hội đồng Quản hạt Nam Kỳ, sau phong hàm lên cấp Huyện. Cũng từ đây, người ta quen gọi ông là Huyện Sỹ.

Sau khi Pháp cho quân đàn áp, tình hình loạn lạc, người dân bỏ chạy tứ phương, ruộng đất bỏ hoang nhiều. Nhân dịp này, ông Huyện Sỹ dồn tiền mua những thửa đất có vị trí tốt và thuê người gieo trồng, cà cấy. Năm ấy được mùa mang lại nguồn thu lớn. Sau đó, ông tiếp tục mở rộng việc mua đất làm nông nghiệp. Đầu tư đâu thắng đấy, mấy năm liên tiếp mùa màng bội thu nên tài sản của ông Huyện Sỹ không ngừng gia tăng.

Đi trước thời cuộc, đoán được xu hướng phát triển, ông Huyện Sỹ mua hàng loạt khu đất rộng lớn sát thành phố vì cho rằng Sài Gòn sẽ mở rộng. Đúng như tính toán, khi thành phố mở rộng, với số đất có, ông Huyện Sỹ trở thành đạt gia bất động sản.

Độ giàu có của ông Huyện Sỹ khiến người đời sau phải trầm trồ, kính nể. Ở miền Tây, ruộng đất của ông Lê Phát Đạt được ví như “cò bay mỏi cánh không hết”. Những vùng đất trù phú ở Gò Công, Long An, Tiền Giang kéo dài đến tận biên giới Campuchia đều do ông nắm giữ.

Tại Sài Gòn, gia đình ông Huyện Sỹ cũng sở hữu nhiều mảnh đất đắc địa ở trung tâm. Trong đó phải kể đến mảnh đất rộng hơn hecta dành xây nhà thờ Huyện Sỹ. Ngoài ra, ông có rất nhiều đất ở khu Gò Vấp, nơi con trai ông sau này dùng một phần xây nhà thờ Hạnh Thông Tây.

Người ta ước tính thời điểm đó, ông Huyện Sỹ sở hữu hàng ngàn căn nhà.

Trong số con cháu của ông Huyện Sỹ, người nổi tiếng nhất phải kể đến Nguyễn Hữu Thị Lan (1914 – 1963), tức Nam Phương hoàng hậu – vợ vua Bảo Đại. Người ta nói rằng, ông Huyện Sỹ giàu có đến độ còn vượt mặt cả vua Bảo Đại. Tương truyền, khi gả cho vua, gia đình Huyện Sỹ đã hồi môn cho cháu ngoại hơn 20.000 lượng vàng. Thậm chí, vị hoàng đế Bảo Đại sau này còn phải dùng tiền của nhà vợ nhiều hơn tiền Hoàng Gia.

Dù sở hữu khối tài sản đồ sộ nhưng cuộc sống của gia đình ông Huyện Sỹ rất thuận hoà, không có cảnh ăn chơi trác táng như nhiều gia đình giàu có từng vấp phải.