Tháng 5, khi những cơn mưa mùa hạ bất chợt đổ ào lên vùng đất núi Sơn La, cũng là thời điểm bà con ở đây rủ nhau đi tìm dế mèn về rang giòn cùng nước măng chua. Ít ai ngờ rằng, những chú dế mèn đen sì, nhìn có vẻ ghê rợn lại trở thành món ăn đặc sản bổ dưỡng mà người dân ở đây rất quý.
 |
| Người dân tộc Thái ở Sơn La thường sử dụng những con dế mèn sống tự nhiên, do mình đào bắt được để chế biến món ăn. |
Bà Cầm Thị Mai ở phường Chiềng Sinh (Tp.Sơn La) cho biết: “Món dễ mèn muốn ngon thì phải biết cách sơ chế để loại bớt mùi hôi, tanh. Và nên chọn đúng mùa thì dế mới béo và thơm.”
Theo bà Mai, khi sơ chế dế mèn, cần lấy hết ruột bẩn và túi hôi trong bụng của nó ra. Đây là công đoạn quan trọng nhất, đòi hỏi sự cẩn thận và khéo léo. Bà Mai dùng tay bẻ gập đầu dế, từ từ rút sạch ruột bẩn của nó, mà vẫn giữ nguyên vẹn hình dáng của dế.
Dế sau khi sơ chế sẽ được rửa sạch, để ráo, sau đó sẽ cho vào chảo và ướp cùng nước măng chua và mắm, muối vừa ăn. “Phải chọn được loại nước măng chua đã được ủ kĩ, không có váng và phải có mùi thơm của măng, như vậy mới tạo nên hương vị đặc trựng cho món ăn” Bà Mai chia sẻ thêm.
 |
| Dế phải được làm sạch ruột trước khi chế biến để loại mùi hôi. |
Ngoài nước măng chua, thì loại gia vị không thể thiếu để tạo độ hấp dẫn cho món ăn nay là củ sả và lá chanh. Bà Mai thái sả thành những lát mỏng rồi chiên vàng và lá chanh thái sợi để riêng vào 1 cái bát nhỏ.
Sau 30p khi cảm thấy dế đã ngấm gia vị, bà mai đặt chảo dế lên bếp rồi rang trong lửa to. “Mục đích của việc ướp dế với nước măng chua là khử mùi hôi của nó, khi rang chín, dế sẽ ngấm đều gia vị và dậy mùi thơm hơn.” Bà Mai tiết lộ.
Khi dế đã chín và phần nước măng chua trong chảo đã cạn, bà Mai cho thêm một ít mỡ và củ sả đã phi vàng vào chảo đảo đều nhằm tăng độ giòn và ngậy cho món ăn, rồi bà đảo đều và nhanh chóng tắt bếp. Những con dế trở nên căng bóng và vàng rụm. Cả căn bếp ngập trong mùi thơm lựng khó cưỡng của sả và gia vị.
 |
| Món dế mèn rang nước măng chua đạt chuẩn phải có mùi thơm nổi bật của nước măng chua và sả trộn lẫn. Dế vàng, giòn rụm, không còn mùi hôi tanh. |
Đĩa dế mèn được rắc thêm chút lá chanh thái chỉ rồi mới dọn lên bàn ăn, trở thành tâm điểm chú ý của thực khách. Nỗi sợ hãi ban đầu của thực khách về loài côn trùng sống dưới đất này không còn nữa, thay vào đó là sự tò mò, thèm muốn được thưởng thức món ăn đặc sản giữa đất trời Tây Bắc. Dế được rang giòn rụm, mằn mặn, cay cay, đặc biệt mùi thơm của sả hòa quyện cùng nước măng chua tạo nên một mùi vị khó diễn đạt hết bằng lời.
“Các món ăn từ dế mèn rất bổ dưỡng và được bà con người Thái chúng tôi rất quý vì số lượng dế tự nhiên không có nhiều và bắt được chúng không phải điều dễ dàng. Tuy nhiên, những người có cơ địa dị ứng không nên ăn món này vì sẽ gây ngứa và nổi mẩn đỏ.” Bà Mai thông tin thêm.