Năm nay, ngày Tết Nguyên tiêu - rằm tháng Giêng nhằm vào Chủ nhật ngày 5/2 dương lịch.
Tại Việt Nam, rằm tháng Giêng mang ý nghĩa cầu mong một năm tốt lành, gia đạo bình ổn, quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Đây là một trong 2 ngày rằm được coi trọng nhất (bên cạnh rằm tháng Bảy, với Phật tử thì có thêm ngày rằm quan trọng nhất là rằm tháng Tư - lễ Phật đản).
Dân gian có câu "Cả năm được rằm tháng Bảy, cả thảy được rằm tháng Giêng" là vậy.
Vào ngày này, phật tử sẽ bái Phật, các gia đình khác cúng thần linh, Thổ công, Thổ địa và nhất là ông bà tổ tiên, bày tỏ lòng hiếu kính với ông bà, cha mẹ, cảm ơn bề trên phù hộ cho gia đình, con cháu được mạnh khỏe, làm ăn phát đạt trong năm.
Đi lễ chùa là hoạt động phổ biến trong dịp rằm tháng Giêng.
Cúng rằm tháng Giêng ở nhà hay chùa?
Rất nhiều người phân vân việc nên cúng rằm tháng Giêng ở nhà hay trên chùa. Người thì cho rằng cúng ở nhà là được rồi, người khác lại nói phải lên chùa mới đúng, nhưng cũng có người quan niệm phải cúng cả ở nhà và trên chùa. Vậy, cúng rằm tháng Giêng ở đâu mới đúng?
Thường vào ngày này, hầu hết mọi người làm lễ mặn cúng gia tiên, nếu cúng Phật thì làm thêm lễ chay. Tùy vào phong tục từng nơi cũng như điều kiện kinh tế gia đình mà đồ lễ mỗi nhà mỗi khác, cái chung là đều thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn” đối với ông bà, tổ tiên và tấm lòng thành kính, tri ân Phật, thánh.
Cúng rằm tháng Giêng 2021, nhiều gia đình ngoài cỗ mặn cúng gia tiên còn có cỗ chay cúng Phật. Ngoài mâm cúng ở nhà, nhiều gia đình còn chuẩn bị lễ ngọt lên chùa dâng Phật, thánh, mục đích vẫn là cầu mong sức khỏe, bình an, con cháu ngoan ngoãn, học hành tấn tới.
Vào ngày rằm tháng Giêng, người Việt còn có phong tục dâng sao giải hạn, lễ này được thực hiện ở chùa, đền. Nếu gia đình có người bị sao xấu chiếu trong năm đó thì lễ này sẽ giúp giải tai ách, xua đuổi rủi ro, cầu mong tai qua nạn khỏi.
Cúng rằm tháng Giêng vào ngày, giờ nào? Nhiều người băn khoăn không biết nên cúng rằm tháng Giêng vào ngày 14 hay 15 âm lịch? Theo các chuyên gia tâm linh, cúng rằm tháng Giêng vào ngày 14 hay 15 âm lịch đều được, bởi không phải gia đình nào cũng có điều kiện thuận lợi để cúng đúng rằm.
Có gia đình bận rộn, không sắp xếp được công việc để cúng vào chính ngọ ngày 15/1 âm lịch thì có thể cúng trước đó 1 ngày, tức 14 tháng Giêng. Thời gian cúng có thể là từ sáng sớm ngày 14/ đến trước 19h ngày 15.
Theo phong tục, lễ cúng rằm tháng Giêng thường được tiến hành vào giờ Ngọ (tức là từ 11h đến 13h) ngày chính rằm (15/1 âm lịch).
Thực tế, mỗi gia đình lại tùy biến linh động cúng vào ngày, giờ khác nhau. Việc cúng Rằm tháng Giêng vào ngày giờ nào được nhiều người quan niệm khá cởi mở. Việc thờ cúng không ở mâm cao cỗ đầy mà cốt ở tấm lòng thành kính, biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, ông bà và thần linh.
Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng cần có gì?
Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng 2022 hầu như không thể thiếu thịt gà, xôi gấc/bánh chưng.
Gà là vật cúng tế linh thiêng nhất, còn xôi gấc có màu đỏ sẽ mang đến may mắn cho gia đình trong năm mới. Các món ăn khác như giò, chả, rau xào...cũng được dùng cúng gia tiên vào ngày này. Ngoài ra còn có hương, hoa tưởi, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu.
Cúng rằm tháng giêng không nhất thiết phải mâm cao cỗ đầy mà gia đình nên "tùy tiền biện lễ", dựa vào kinh tế của gia chủ mà chuẩn bị sao cho phù hợp, chú trọng yếu tố thành tâm, nghiêm túc.
Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng.
Mâm cỗ mặn cúng rằm tháng Giêng
Năm lạng thịt vai luộc
Một bát canh măng
Một đĩa xào thập cẩm
Một đĩa nem
Một đĩa rau xào
Một đĩa giò
Một đĩa xôi gấc
Một đĩa trái cây
Các vật phẩm khác như: Hương hoa vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu.
Đặc biệt trong mâm lễ phải có bánh trôi (chè trôi nước). Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày Tết Nguyên tiêu là mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Mâm cỗ chay cúng rằm tháng Giêng
Trái cây
Chè xôi
Các món đậu
Canh xào không thêm nhiều hương liệu
Bánh trôi nước
Cỗ chay tùy loại có từ 10, 12 tới 25 món. Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của những màu sắc tượng trưng cho ngũ hành. Ăn cơm chay là một cách hướng tới sự cân bằng, thanh thản trong tâm hồn.
* Thông tin mang tính chất tham khảo