Ảnh minh họa
Hai Bà Trưng là hai anh hùng dân tộc của Việt Nam, đã cùng nhau nổi dậy chống lại quân Đông Hán, lập nên một quốc gia và đặt kinh đô tại Mê Linh. Trưng Trắc, người chị, được xưng là nữ vương, và lịch sử ghi nhận họ là Trưng Nữ vương.
Mặc dù đã có nhiều tranh cãi về nguồn gốc họ của hai chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị. Năm 2019, chương trình "Confetti Vietnam" đã gây tranh cãi khi đưa vấn đề này ra làm câu hỏi. Câu trả lời mà chương trình chọn là "Lạc", với giải thích của MC Nguyên Khang rằng Hai Bà Trưng ban đầu thuộc dòng họ Lạc tướng tại Mê Linh, và sau khi lên ngôi, Trưng Trắc mới thay đổi họ thành Trưng. Tuy nhiên, công chúng không đồng ý với câu trả lời này, cho rằng nó hoàn toàn không phù hợp với lịch sử.
Thực tế, họ tên Lạc chưa xuất hiện trong lịch sử Việt Nam cho đến khoảng 2000 năm trước. Theo PGD.TS Phạm Quốc Sử, vào thời Hai Bà Trưng, khái niệm họ chưa được sử dụng. Trong thế kỷ thứ 3, người Việt đã học theo người Trung Hoa trong việc sử dụng họ, và từ đó mới có họ Trần, họ Lê, họ Phạm...
Hệ thống họ ở Việt Nam cũng không có họ "Trưng". Từ này được cho là một dạng tên hiệu, tương tự như "Hùng" trong tên Vua Hùng. Tương tự, từ "Lạc" không phải là một họ mà là một từ mang nghĩa vui vẻ. Vào thời Vua Hùng, mọi thứ đều được gắn với từ "Lạc", như Lạc hầu, Lạc tướng, Lạc Vương, Lạc điền...
Theo ông Phạm Quốc Sử, quê hương của Hai Bà Trưng là bờ sông Hồng, nơi mà người ta trồng dệt tơ lụa. Từ "Trưng" trong tên của hai người phụ nữ này có nguồn gốc từ từ "trứng". Trứng được xem là thứ quý giá, và từ "nhị" nghĩa là thứ hai. Những từ này đã được dịch sang tiếng Hán là Trưng Trắc và Trưng Nhị. Tóm lại, Hai Bà Trưng không có họ vì vào thời đó, người Việt vẫn chưa biết đến khái niệm họ.