Bất cứ ai cũng muốn tránh những điều đen đủi xảy đến với bản thân và gia đình trong năm mới, và tùy theo từng dân tộc, quốc gia lại có những phong tục khác nhau.
Một phong tục lạ kỳ để xua đuổi vận đen vẫn được người Orochi ở Nga tiến hành vào dịp đầu năm mới đó là qua đêm với những người vợ giả, chồng giả.
Quan niệm, tín ngưỡng độc đáo của người Orochi
Orochi là một dân tộc thiểu số sống tập trung chủ yếu ở huyện Sovetskaya Gavan và Vanino, thuộc phía Tây vùng Siberi, nước Nga. Ngoài tên gọi Orochi, nhóm người này còn có tên gọi khác là Nani, theo tiếng địa phương có nghĩa là “người bản địa”.
Theo một tài liệu nghiên cứu về văn hóa, vào năm 1989 có tổng số 915 người Orochi sinh sống trên lãnh thổ nước Nga và hiện nay, ước tính con số này lên tới gần 1 nghìn người.
 |
Người Orochi ở Nga.
|
Dù là nhóm dân tộc ít người, song Orochi là một trong những dân tộc có nhiều phong tục, tập quán độc đáo, góp phần tạo nên nét văn hóa đặc sắc của vùng Siberi nói riêng và nước Nga nói chung.
Những người Orochi tin rằng thế giới luôn đầy rẫy những mỗi nguy hiểm đến từ kẻ thù, khí hậu khắc nghiệt, thiên tai và dịch bệnh. Do cộng đồng dân cư thưa thớt, nên người Orochi tìm đến sự che chở và bảo vệ của những thân đã khuất ở thế giới bên kia hoặc nhờ tới sức mạnh của những đấng thần linh tối cao.
Người Orochi cho rằng, tổ tiên trước đây của họ là động vật, vì vậy họ thờ Thần Hổ, Thần Gấu, ngoài ra còn thờ cả Thần Lửa và nhiều thần linh khác theo truyền thống lâu đời của dân tộc.
Bên cạnh việc theo tín ngưỡng đa thần để cầu xin sự may mắn và bình an, người Orochi cũng nghĩ ra nhiều cách “lách luật” tinh quái để tránh những tai họa hoặc điềm gở mà họ cho rằng do những ác quỷ mang tới. Biện pháp này đã được họ khéo léo vận dụng vào một số phong tục, đặc biệt là áp dụng vào phong tục ngày đầu năm mới.
Theo quan niệm của người Orochi, vận mệnh và cuộc sống của các gia đình nằm trong tay những vị thần và được họ quyết định trong từng năm. Thời điểm kết thúc năm cũ, bước sang năm mới cũng là lúc những vị thần định đoạt số phận của những gia đình người Orochi trong một năm sắp tới.
Một gia đình có thể gặp những điều may mắn do thần linh đem tới, nhưng cũng có thể gặp những điều đen đủi do ác quỷ gây ra. Để tránh những vận rủi đầu nằm, người Orochi đã nghĩ ra một phong tục khá độc đáo, hay một mánh khóe ranh mãnh để tránh những đen đủi này. Phong tục đó là tạo ra những cặp vợ chồng giả, để những cặp đôi giả này sẽ hứng hết những điều không may cho những gia đình thật trong năm tới.
Quá trình tiến hành phong tục này sẽ được chuẩn bị từ nhiều ngày trước khi bước sang năm mới. Tên của tất cả những cặp vợ chồng người Orochi sống trong từng ngôi làng sẽ được tập hợp lại. Một hội đồng cấp làng được thành lập bao gồm những phụ nữ lớn tuổi. Điều đặc biệt là những phụ nữ này là những người quá lứa, lỡ thì, không có chồng con. Chính họ sẽ chịu trách nhiệm tạo ra những cặp vợ chồng giả.
Qua đêm với vợ giả, chồng giả để xua đuổi đen đủi
Sau khi có trong tay danh sách của những cặp vợ chồng trong làng, hội đồng phụ nữ độc thân sẽ xem xét và quyết định ghép đôi. Người chồng của gia đình này sẽ được lựa chọn để ghép với người vợ của một gia đình khác và tương tự, người vợ của anh ta cũng sẽ được ghép đôi với một người đàn ông khác. Việc ghép đôi được đảm bảo để những cặp đôi năm nay không trùng lặp với những cặp đôi của năm trước.
 |
| Một ngôi nhà trên núi của người Orochi. |
Khi những cặp đôi mới được phân xong, hội đồng phụ nữ sẽ lên danh sách và đến từng gia đình để thông báo. Họ tìm gặp những người chồng của mỗi gia đình và tận tay trao cho người chồng một mẩu giấy viết tên người phụ nữ làm vợ giả của anh ta trong năm mới.
Đồng thời, hội đồng phụ nữ cũng yêu cầu những người chồng phải giữ kín điều này cho đến đêm giao thừa. Trong khi đó, những người vợ không nhận được bất cứ thông báo nào từ phía hội đồng. Họ vẫn chăm chỉ dọn dẹp và trang hoàng nhà cửa để đón chào năm mới.
Vào ngày cuối cùng của năm cũ, những người vợ sẽ nấu những món ăn truyền thống ngon nhất dành cho gia đình. Đồng thời, họ cũng khoác lên mình những bộ trang phục lộng lẫy và trang điểm thật đẹp.
Những người phụ nữ Orochi không chỉ làm đẹp để chào đón năm mới về, mà đây còn là một sự chuẩn bị cho phong tục quan trọng ngày đầu năm. Dù chỉ là vợ chồng giả, song phụ nữ Orochi vẫn muốn mình xinh đẹp như những cô dâu khi về nhà chồng.
Trước thời khắc chuyển giao sang năm mới, người chồng sẽ thông báo cho người vợ của mình biết năm nay anh ta sẽ làm chồng giả của người phụ nữ nào trong làng. Sau khi thông báo cho người vợ, người chồng sẽ đi đón người vợ giả của mình về nhà. Còn người vợ vẫn không hay biết chồng giả của mình năm nay là ai, cho đến khi có người đàn ông đến nhà đón chị đi.
Dù những cặp vợ chồng phải tạm xa nhau ngày đầu năm mới, nhưng điều đó không làm không khí của ngày đầu năm trầm lắng. Ngược lại, việc đi đón những người vợ giả đã tạo thành một không khí sôi nổi, nhộn nhịp ở những ngôi làng của người Orochi. Sau khi trở về nhà, những cặp vợ chồng giả có thể ngồi hàn huyên tâm sự cho đến sáng hoặc có một đêm động phòng như những cặp vợ chồng mới cưới.
Việc quan hệ tình dục giữa những cặp vợ chồng giả là không ép buộc, nhưng theo quan niệm của người Orochi, nó được hiểu ngầm là một điều đáng hoan nghênh. Người Orochi rất coi trọng gia đình và mối quan hệ vợ chồng hợp pháp. Tuy vậy, việc qua đêm với vợ giả, chồng giả ngày đầu năm mới không làm người Orochi phiền lòng, vì đây là một tập tục lâu đời của dân tộc.
Vào sáng hôm sau, những người vợ giả sẽ thức dậy và dọn dẹp ngôi nhà mà cô đã ở qua đêm. Dù trước đó, nữ chủ nhân thực sự đã dọn dẹp và trang hoàng ngôi nhà, nhưng việc dọn dẹp của người vợ giả ghi nhận vai trò và trách nhiệm của họ như những người vợ thực sự. Sau khi thu dọn xong, người vợ giả có thể trở về nhà với người chồng đích thực của mình.
Người Orochi tin rằng việc sống với nhau 1 ngày như vợ chồng của những cặp đôi giả là cách thông minh nhất để đánh lừa những ác quỷ. Nếu ác quỷ có gieo rắc bất kỳ tai họa nào xuống, thì những tai họa đó sẽ xảy đến với những cặp vợ chồng giả.
Trong khi đó, những cặp vợ chồng giả này chỉ tồn tại duy nhất trong 1 ngày, vì vậy mà những tai họa cũng nhanh chóng biến mất. Còn những cặp vợ chồng thật, họ vẫn vui vẻ sống với nhau mà không phải chịu bất cứ điều đen đủi nào.
Những phụ nữ độc thân là những người tạo ra những cặp đôi để họ ở bên nhau, tuy nhiên chính những phụ nữ này lại phải chịu cảnh cô đơn ngày đầu năm. Mặc dù vậy, họ không lấy đó làm buồn, mà còn tin rằng họ đã ít nhiều góp sức cho cộng đồng người Orochi.
Những phụ nữ này cho biết họ đã quen với cảnh sống cô độc từ nhiều năm và việc tạo ra những cặp vợ chồng giả là một niềm vui đối với họ mỗi dịp xuân về. Họ cũng không phải lo ngại những ác quỷ sẽ gây ra những điều đen đủi, bởi họ không lập gia đình.
Dù mỗi năm, những người đàn ông và phụ nữ Orochi lại qua đêm với một người lạ trong làng, song phong tục của người Orochi luôn được đánh giá là một phong tục đẹp và có nhiều giá trị về mặt tinh thần. Phong tục này không chỉ xua tan những lo lắng của người dân về những vận hạn, mà còn mang lại một tâm lý thoải mái cho họ để bắt tay vào lao động, sản xuất trong năm mới. Đồng thời, phong tục này cũng trở thành một nét văn hóa độc đáo của người Orochi và được những thế hệ người Orochi tiếp theo lưu giữ và truyền lại cho con cháu.