Một năm 600.000 vụ án, chỉ 6.000 thẩm phán, người đâu để thu thập chứng cứ?

Chiều 22/11, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm tại buổi thảo luận về dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).

Làm rõ về xét xử giải quyết các vi phạm hành chính theo Luật định, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết, hiện Luật cho tòa án giải quyết 4 nhóm vi phạm hành chính là đưa người đi chữa bệnh bắt buộc, đưa người vào trường giáo dưỡng, vi phạm các quy định tố tụng…Trong tương lai, luật cho thêm việc gì thì Tòa làm thêm việc đó; không có nghĩa là mấy triệu vụ xử hành chính từ giao thông đến môi trường đến thuế đều dồn cho Tòa án.

Về giải thích áp dụng pháp luật trong xét xử, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nêu rõ, đây là áp dụng pháp luật trong xét xử, gắn với các tình huống pháp lý cụ thể, không phải giải thích điều luật. Đây là việc đã ghi trong Bộ luật Tố tụng dân sự nên lần này sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân quy định vào để thể hiện rõ đây là nhiệm vụ, trách nhiệm của thẩm phán phải làm. Theo đó, trong một vụ án tòa án vận dụng điều luật nào thì phải giải thích tại sao lại áp dụng điều đó.

Về việc thu thập chứng cứ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết điều Nhân dân chờ đợi phán quyết công tâm, khách quan, công bằng chứ không phải là chờ đợi việc thu thập chứng cứ xong xét xử trên các chứng cứ do mình thu thập mà xem nhẹ các chứng cứ của các bên khác. Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết sẽ chỉnh lý quy định theo hướng khi có yêu cầu của người dân, cả bên nguyên và bên bị khi không thể thu thập chứng cứ thì Tòa án hỗ trỡ bằng các quyết định giao nộp chứng cứ mà các cơ quan nhà nước và tổ chức cá nhân phải có nghĩa vụ cung cấp cho người dân. Nếu các bên không chấp hành lệnh của Tòa án thì sẽ bị xử phát theo Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa ban hành.

"Một năm, chúng tôi giải quyết 600.000 vụ án, chỉ có 6.000 thẩm phán. Người đâu mà đi thu thập chứng cứ cho 600.000 vụ án?", Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nêu thực tế.

Về tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét xử, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết đây là nội dung nhằm thể chế hóa Nghị quyết 27-NQ/TW, làm cơ sở trong tương lai tiếp tục làm tốt hơn. Về tòa phúc thẩm vẫn xử sơ thẩm, Chánh án cho biết thực tế nhiều nước Tòa án tối cao vẫn xử sơ thẩm. Tên gọi là tòa án phúc thẩm hay sơ thẩm là nhiệm vụ chính yếu, chủ yếu là xử sơ thẩm thì gọi là tòa sơ thẩm; chủ yếu xử phúc thẩm thì là tòa án phúc thẩm.

Về ngạch bậc thẩm phán, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết thực tế ở tòa án cấp huyện có gần 6000 thẩm phán, trong đó từ khi vào tòa án đến khi về hưu đều chỉ được là thẩm phán sơ cấp dù giỏi, có khả năng làm rất nhiều việc, nhưng suốt cuộc đời chỉ được là sơ cấp nên rất thiệt thòi. Quan tâm đến thẩm phán, đồng thời tham khảo kinh nghiệm của quân đội, để từ khi vào ngành thì thẩm phán có động viên phấn đấu lên từng bậc.

Về tòa sơ thẩm chuyên biệt, Nghị quyết Đại hội 13, Nghị quyết Trung ương và Nghị quyết của Quốc hội đều đề cập về xây dựng tòa án chuyên nghiệp. Dự kiến ban đầu Ban soạn thảo thiết kế 3 loại tòa án sơ thẩm chuyên biệt là tòa hành chính, hai là tòa phá sản, ba là tòa sở hữu trí tuệ là 3 loại án rất khó, chuyên môn cao. Tiếp thu thẩm tra của Ủy ban Tư pháp dành quyền quy định cụ thể cho Ủy ban thường vụ Quốc hội. Theo đó, dự thảo Luật quy định chung về thành lập tòa sơ thẩm chuyên biệt, còn địa hạt pháp lý đến đâu, thẩm quyền như thế nào thì Tòa án nhân dân tối cao làm hồ sơ báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định.

Về vấn đề thanh tra, kiểm tra trong quá trình tố tụng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết thời hạn tố tụng quy định rất khắt khe. Trường hợp Tòa án chỉ có thời hạn 1 tháng từ khi hồ sơ chuyển sang phải giải quyết, khi đó mà phát sinh thanh tra hay giám sát thì sẽ không đảm bảo được thời hạn tố tụng.

Mặt khác tất cả những vi phạm do lỗi chủ quan ngay lập tức bị xử lý. Trong quá trình tố tụng có vi phạm thì Viện Kiểm sát đến cơ quan điều tra sẽ làm ngay. Việc không quy định thanh tra, kiểm tra trong quá trình tố tụng để bảo đảm độc lập tư pháp, bảo đảm độc lập trong xét xử, tránh trường hợp cho thanh tra, kiểm tra cam thiệp vào hoạt động tư pháp.

>>>Mời quý độc giả xem video đại biểu Dương Khắc Mai, Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội trao đổi kỳ vọng về phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV rằng bộ trưởng trả lời thẳng thắn, không lòng vòng: