Trong thế giới kiếm hiệp của Kim Dung, Ỷ Thiên kiếm không chỉ là một bảo vật tuyệt thế mà còn là biểu tượng của quyền lực và ân oán giang hồ. Cùng với Đồ Long đao, thanh kiếm này gắn liền với những bí mật động trời, khiến võ lâm bao phen dậy sóng.
Theo tiểu thuyết Ỷ thiên đồ long ký, Ỷ Thiên kiếm được Quách Tĩnh và Hoàng Dung rèn nên từ Huyền Thiết Trọng kiếm của Dương Quá, cùng với Đồ Long đao. Hai món thần binh này vừa là vũ khí vô song, vừa ẩn chứa những bí kíp võ công và di nguyện về đại nghĩa, khiến bao thế hệ giang hồ tranh giành, tương tàn.
Sau khi thành Tương Dương thất thủ, Quách Tĩnh và Hoàng Dung tuẫn tiết, chỉ còn Quách Tương sống sót. Trong đau thương, nàng lên núi Nga Mi quy y, sáng lập phái Nga Mi, trở thành tổ sư khai phái. Ỷ Thiên kiếm từ đó được truyền lại cho môn phái này, do Diệt Tuyệt sư thái nắm giữ.
Trương Tam Phong tịch thu Ỷ Thiên kiếm
Sự việc căng thẳng xảy ra khi Diệt Tuyệt Sư Thái cùng các môn phái lớn lên núi Võ Đang, gây áp lực buộc vợ chồng Trương Thúy Sơn tiết lộ tung tích Đồ Long Đao, dẫn đến bi kịch tự vẫn của vợ chồng họ.
Quá phẫn nộ trước hành động nóng nảy và độc đoán của Diệt Tuyệt, Trương Tam Phong, chưởng môn Võ Đang, đã ra tay chế ngự bà và tịch thu Ỷ Thiên kiếm. Ông không cất giữ bí mật mà đem cắm lại trên núi Võ Đang công khai. Mục đích của ông là ngăn Diệt Tuyệt ỷ vào thần binh mà lạm dụng quyền thế, đồng thời hứa sẽ trả lại kiếm khi có một đệ tử Nga Mi có đức hạnh đến nhận.
Võ công của Trương Tam Phong đã vượt xa giới hạn của binh khí
Trong tiểu thuyết Ỷ thiên đồ long ký, Trương Tam Phong đã trăm tuổi là một vị kỳ nhân cái thế, người sáng lập phái Võ Đang và là một trong những người có võ công đạt đến cảnh giới cao nhất thời bấy giờ. Mặc dù ông đã tịch thu và cắm công khai thanh tuyệt thế thần binh Ỷ Thiên kiếm trên núi Võ Đang, ông lại không hề có ý định sử dụng nó để xưng bá võ lâm.
Lý do Trương Tam Phong không dùng Ỷ Thiên kiếm nằm ở sự cao thượng, tôn nghiêm của ông và những nguyên tắc đạo lý trong giới võ lâm mà ông là người đại diện:
1. Ỷ Thiên kiếm là binh khí có chủ, không phải vật sở hữu của Võ Đang
Trương Tam Phong tịch thu Ỷ Thiên kiếm chỉ là hành động răn đe Diệt Tuyệt Sư Thái vì bà đã gây ra bi kịch cho vợ chồng Trương Thúy Sơn, chứ không phải vì tham lam bảo vật.
Nguyên tắc chính đạo: Ỷ Thiên kiếm thuộc về phái Nga Mi. Trương Tam Phong chỉ là người tạm thời giữ kiếm. Đối với một vị đại tông sư như ông, việc chiếm đoạt binh khí của môn phái chính phái khác để phục vụ cho tham vọng cá nhân bị coi là hành vi thất đức, làm tổn hại đến danh dự và uy tín của phái Võ Đang.
Giữ lời hứa: Ông đã tuyên bố rõ ràng rằng sẽ trả lại kiếm cho một đệ tử Nga Mi khác có đức hạnh hơn. Việc dùng kiếm để xưng bá sẽ phá vỡ lời hứa này và đi ngược lại phong thái chính trực của ông.
2. Trương Tam Phong không cần ngoại lực để xưng bá
Uy danh của Trương Tam Phong hoàn toàn dựa trên võ công tuyệt đỉnh và nhân cách cao thượng của bản thân, không cần đến sự trợ giúp của bất kỳ thần binh nào.
Võ công thiên hạ vô địch: Ở thời điểm đó, Trương Tam Phong được xem là người có võ công đạt đến đỉnh cao, không có đối thủ. Việc dùng Ỷ Thiên kiếm để xưng bá là không cần thiết, thậm chí còn làm giảm đi giá trị võ học mà ông dày công sáng tạo (như Thái Cực quyền, Thái Cực kiếm).
Khinh thường tham vọng vật chất: Đối với một người đã quy ẩn và đạt đến cảnh giới siêu phàm như Trương Tam Phong, quyền lực và sự xưng bá không còn là mục tiêu. Ông chỉ quan tâm đến việc duy trì chính đạo, phát triển Võ Đang và bảo vệ các đệ tử của mình.
Có thể nói, Trương Tam Phong không dùng Ỷ Thiên kiếm không phải vì ông không thể, mà vì ông không muốn và không cần. Hành động cắm kiếm công khai trên Võ Đang vừa là sự trừng phạt đầy tôn nghiêm dành cho Diệt Tuyệt, vừa là lời tuyên bố ngầm về uy lực tuyệt đối của ông, khiến cả giang hồ phải e sợ mà không cần đến bảo kiếm.
