Thời gian này, người dân các xã An Hòa Thịnh, Sơn Lễ và Sơn Tiến của huyện miền núi Hương Sơn đang tất bật lên đồi thu hoạch cây rành rành (còn gọi là cây trện) về bán.
Theo nhiều người dân địa phương, cây rành rành mọc hoang dã trên đồi núi. Trước đây, cây thường được chặt về để làm chổi hoặc phơi khô làm củi để đốt sưởi ấm vào mùa đông giá rét.
Những năm qua, cây rành rành đã trở thành một mặt hàng được thương lái săn đón, giúp người dân địa phương có thu nhập ổn định.
Ông Phan Viết Hồng (56 tuổi, trú tại thôn Đức Vừ, xã Sơn Lễ) cho biết, gia đình được giao đất, giao rừng từ năm 1999. Khi đến đây khai hoang, ông bà đã thấy cây rành rành mọc tự nhiên, sống khỏe bất kể thời tiết bốn mùa nắng mưa.
Sau đó, phần lớn diện tích đất rừng trong vùng được chuyển thành khu vực trồng keo. Cây rành rành vẫn sống dai dẳng ở những nơi đất cằn cỗi.
Những năm 2000, nhận thấy cây rành rành có nhiều người mua, vợ chồng ông Hồng cắt, mang ra các chợ ở địa phương, thậm chí chở sang Nghệ An bán.
Ba năm sau, thứ cây mọc hoang dại được săn đón nhiều hơn nữa, thương lái đến tận nơi mua. Nhận thấy hiệu quả kinh tế từ cây rành rành mang lại cao hơn loài cây khác nên gia đình ông Hồng để rành rành mọc tự nhiên trên hơn 1ha đồi.
Cứ thế, hàng chục năm qua, cây rành rành giúp gia đình ông Hồng vươn lên phát triển kinh tế. Bình quân mỗi tháng nắng nhiều, ít mưa, gia đình thu nhập trên 10 triệu đồng từ đồi rành rành.
Năm nay, giá cây rành rành giảm còn 13.000-15.000 đồng/kg, nhưng trước đó có đợt tăng cao lên đến 25.000 đồng/kg, giúp gia đình ông mỗi năm thu về hơn 100 triệu đồng.
"Giờ nguồn thu nhập chính của gia đình, từ sinh hoạt chi tiêu hàng ngày đến tiền nuôi 3 người con ăn học đều từ cây rành rành", ông Hồng nói.
Bà Đinh Thị Hợi (52 tuổi, vợ ông Hồng) cho biết, những ngày nắng, hai vợ chồng tranh thủ lên đồi thu hoạch cây rành rành bằng cách cắt thủ công.
Người thu hoạch sẽ cắt tận gốc cây để đạt chiều dài tốt nhất 80-90cm, sau đó chở từng bó về sân vườn phơi nắng khoảng 2 ngày. Khi thu hoạch xong, người dân dọn cỏ quanh gốc sạch sẽ để cây tiếp tục phát triển.
"Loại cây này mọc hoang nên chỉ cần cuốc cỏ, bỏ ít phân là thu hoạch được mà không cần đầu tư chi phí nhiều", bà Hợi chia sẻ.
 |
| Người dân mang cây rành rành về phơi, chờ thương lái đến thu mua (Ảnh: Dương Nguyên). |
Cây rành rành thân nhỏ, mọc thẳng, búp màu vàng, hoa màu trắng, có mùi thơm đặc trưng. Thân cây để làm chổi trện hoặc được thương lái thu mua để xuất đi nước ngoài. Hoa lá, búp của loài cây này cũng được thu mua ngay sau khi người dân thu hoạch để nhập cho các cơ sở chế biến tinh dầu.
Tinh dầu từ cây rành rành có công dụng trị mệt mỏi, cảm cúm, đau nhức, điều hòa kinh nguyệt cho phụ nữ.
Ông Phan Văn Khanh, Chủ tịch Hội nông dân huyện Hương Sơn, cho biết hiện nay trên địa bàn có 3 xã Sơn Lễ, Sơn Tiến và An Hòa Thịnh với 165 hộ sản xuất khoảng 170ha cây rành rành tự nhiên, chủ yếu đất đồi núi.
"Loài cây này mọc tự nhiên. Nếu muốn năng suất cao, người trồng có thể bón thêm phân đạm tổng hợp, làm cỏ quanh gốc, còn lại gần như không phải chăm sóc gì. Rành rành không cần đầu tư nhiều lại dễ bán, người dân có thêm thu nhập", ông Khanh nói.