Bi kịch Venezuela: Nhịn cả đánh răng để...chống đói

Năm năm trước, khi ông Hugo Chávez còn là Tổng thống và Venezuela rất khác bây giờ, bà Ana Margarita Rangel có thể đi xem phim, đi chơi biển hoặc mua những nguyên liệu để bánh tại nhà. Thậm chí ba năm trước, khi nền kinh tế Venezuela bắt đầu rơi vào tình trạng suy thoái nghiêm trọng thì Rangel vẫn kiếm đủ để thỉnh thoảng tự mua cho mình một lon soda hay một que kem.

Nhưng giờ đây, bà phải dùng mọi thứ kiếm được chỉ để chống đói. Đôi giày của bà đã rách nát vã cũ kỹ nhưng không đủ tiền để mua một đôi mới. Giá một tuýp kem đánh răng cũng bằng một nửa tuần lương của Rangel.

“Tôi luôn đánh răng trước khi đi ngủ, ý tôi là đó là điều bắt buộc đúng không? Nhưng bây giờ tôi phải lựa chọn. Vì vậy tôi chỉ đánh răng vào buổi sáng thôi”, Rangel, người đang sống cách thủ đô Caracas 40 km về phía tây và đang làm việc cho một nhà máy mỹ phẩm ở ngoại ô thành phố Guarenas, cho biết.

Với tình trạng đồng tiền mất giá như hiện nay, mức lương tối thiểu mới cũng chỉ đủ mua khoảng 2,7 kg sữa bột hoặc 5 hộp trứng. Với tỷ giá ngoại tệ ở Venezuela, tính ra thu nhập trung bình của người lao động ở đây chỉ khoảng 33 USD/tháng, một khoảng cách khá xa so với mức 135 USD ở Haiti và 250 USD ở nước láng giềng Colombia.

Chính phủ đã thiết lập mức giá trần cho một số lương thực cơ bản như mỳ ống, gạo và bột mỳ. Nhưng thường người dân sẽ phải xếp hàng nhiều tiếng đồng hồ để nhận đồ trợ cấp hàng tháng từ các quầy thực phẩm do chính phủ dựng lên với số lượng chỉ đủ để một gia đình năm người ăn trong một tuần.

Kể từ năm 2014, tỷ lệ gia đình Venezuela sống trong nghèo đói đã tăng từ 48% lên 82%. 52% gia đình sống trong cảnh cực kỳ nghèo và khoảng 31% chỉ được ăn nhiều nhất 2 bữa/ ngày.

Romer Sarabia, 44 tuổi, bảo vệ tại một bệnh viện của chính phủ, cho biết: “Thời ông Chávez, chúng tôi có cuộc sống tốt hơn”. Trong ngày nhận lương, ông thường đưa cả gia đình ra ngoài ăn súp và đôi khi còn mua cả kẹo cho lũ trẻ.

Cứ mỗi hai tuần, Sarabia tới một khu “chợ cóc” gần nhà và mua khoảng 1 kg đường, nửa cân sữa bột và hơn 4 kg gạo vỡ có mùi như thức ăn của chim và thường chỉ dùng để cho gà ăn. Ông sẽ nấu gạo đó với xương hoặc thịt vụn. Ba đứa con cùng vợ ông kiếm thêm cho bữa ăn bằng bất kỳ thứ gì mà họ có thể trồng ở cánh đồng bên cạnh nhà, chủ yếu là cây mã đề, cây yucca và xoài.

“Điều gì sẽ xảy ra với chúng tôi nếu gia đình tôi vẫn phải tiếp tục sống như thế nào thêm một năm nữa?”, ông Sarabia nhìn vợ và cười một cách yếu ớt.

Về phần Rangel, công nhân trong nhà máy mỹ phẩm, vẫn tự coi mình là người may mắn bởi bà có thể chia sẻ gánh nặng gia đình với ba cậu con trai. Nhưng mặc dù trong nhà có bốn người lớn đi làm kiếm được mức lương tối thiểu thì tủ lạnh nhà họ vẫn gần như lúc nào cũng trống rỗng.

Gia đình bà Rangel đã loại thịt bò, thịt gà, salad và hoa quả khỏi thực đơn hàng ngày. Thay vào đó, bà Rangel và ba con trai ăn gạo, đậu, yacca, lá mã đề, cá sardine và thỉnh thoảng mới ăn trứng. “Trước đây, chúng tôi còn uống nước hoa quả trong bữa ăn. Tôi rất nhớ món đó. Và cả socola nữa. Bây giờ tôi thậm chí còn không thể mua được một cốc cà phê trên đường đi làm nữa”, bà nói.

Ở khu nhà của bà Rangel, không quá khó để nhìn thấy những người như Rainer Figueroa, 30 tuổi với đôi mắt lờ đờ vì giảm cân quá nhiều trong thời gian ngắn. Figueroa đã giảm 11 kg trong 6 tháng qua, anh cho biết bởi mức lương tối thiểu chỉ đủ cho anh ăn một lượng đồ ăn rất ít hai lần trong ngày, số còn lại là để dành cho vợ và ba đứa con của anh.

Chỉ mới ba năm trước, gia đình Figueroa có thể đi tới khu trung tâm thương mại gần đó để ăn một bữa ăn nhanh nhân ngày của Mẹ hay ngày của Cha. Và họ cũng có đủ tiên để bắt xe bus tới các công viên công cộng vào ngày cuối tuần.

Figueroa làm việc tại một nhà máy sản xuất bỉm nhưng hiện đã ngừng sản xuất mặt hàng này. Với việc thiếu các nguyên liệu thô và cắt giảm nhập khẩu, rất nhiều nhà máy ở Venezuela chỉ hoạt động với nửa công suất hoặc ít hơn.

Theo dữ liệu của công ty độc lập Ecoanalítica, trong ba năm qua, nền kinh tế Venezuela đã thu nhỏ 24,5%, riêng trong năm 2016 đã giảm tới 11%. Asdrúbal Oliveros, giám đốc Ecoanalítica nhận định: “Tăng lương càng làm cho mọi việc tồi tệ hơn bởi nếu như không chú trọng đến năng suất thì chỉ càng khiến lạm phát tăng cao mà thôi. Năm nay, sức tiêu dùng của người dân sẽ có thể giảm tới 40%”.

Hàng ngày, bà Rangel dậy từ 4h sáng để bắt hai chuyến xe bus tới nhà máy. 2h chiều, bà trở về nhà nhưng cũng không làm gì nhiều, cũng không tụ tập bạn bè hay sang nhà hàng xóm ăn uống, nhảy múa như mọi khi.

“Tôi không còn nấu nướng khi đi làm về như mọi khi bởi không có đủ lương thực mà làm. Tôi cũng không còn thích gặp gỡ bạn bè nữa bởi rồi chúng tôi sẽ nói đến những thứ mà bây giờ mình không thể có được. Tôi chỉ xem ti vi, tôi thích xem chương trình của nhà Kardashians, bởi tôi có thể thấy những người có mọi thứ sống ra sao. Và trong một khoảnh khắc tôi sẽ quên đi cuộc sống hiện tại của bản thân”, bà tâm sự.