Vụ án xảy ra tại Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tổng công ty cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) "xuất phát" từ bản hợp đồng EPC số 33 – do Tổng Công ty Điện lực dầu khí (PVPower) ký với PVC theo hình thức chỉ định thầu về dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 (NMNĐ TB 2).
Theo cáo trạng của VKSND Tối cao, ngày 24/10/2007, Bộ Công Thương có quyết định phê duyệt tổng thể Trung tâm Điện lực Thái Bình (gồm NMNĐ TB 1 và NMNĐ TB 2). PVN được giao làm đầu mối đầu tư dự án NMNĐ TB 2.
Ngày 28/2/2008, PVN giao cho PVPower thực hiện đầu tư dự án. Ngày 2/7/2010, ông Đinh La Thăng giao cho bà Phan Thị Hòa - Thành viên HĐQT PVN ký quyết định phê duyệt dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 do PVPower làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư khoảng 1,6 tỷ USD.
Ngày 28/2/2011, ông Vũ Huy Quang –TGĐ PVPower và ông Vũ Đức Thuận – TGĐ PVC ký hợp đồng 33/PVPOWER-PVC/2011/EPC (hợp đồng EPC 33).
Tại phiên tòa, các bị cáo trong vụ án trên đều thừa nhận đây là bản hợp đồng thiếu cơ sở pháp lý nhưng vẫn được ký. Dù sau đó, ngày 13/5/2011, PVN, PVPower và PVC đã ký hợp đồng số 4194/HĐ-DKVN chuyển đổi chủ thể hợp đồng EPC 33, chuyển dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 từ PVPower về PVN và từ đây PVN kế thừa mọi trách nhiệm, nghĩa vụ của Hợp đồng EPC 33 từ ngày 1/4/2011. Tuy nhiên, bản hợp đồng này vẫn được coi như chưa hoàn thiện.
Từ bản hợp đồng EPC 33, PVC mới tạm ứng tiền để bị can Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm sử dụng hơn 1.115 tỷ đồng sai mục đích, không đưa vào dự án NMNĐ Thái Bình 2, gây thiệt hại cho nhà nước...
 |
| Ông Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh tại phiên tòa sơ thẩm. |
Từ đó, hàng loạt quan chức cấp cao của PVN và PVC gồm ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và 20 thuộc cấp vướng vòng lao lý. Tuy nhiên, các cấp lãnh đạo của PVPower lại "bình an vô sự".
Không có căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự?
Cáo trạng của VKSND nêu rõ, ông Đỗ Chí Thanh – Chủ tịch HĐTV PVPower, ông Vũ Huy Quang – Tổng Giám đốc PVPower, ông Nguyễn Duy Giang – Trưởng ban Kinh tế Kế hoạch PVPower và ông Phạm Ngọc Hiền – Chánh văn phòng PVPower được xác định có liên quan đến việc ký hợp đồng số 33/ PVPower – PVC/2011/EPC ngày 28/2/2011 với PVC.
Theo cơ quan điều tra, xét tính chất, mức độ nên không có căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự những người trên. Do vậy, cơ quan An ninh điều tra – Bộ Công an có văn bản đề nghị PVN xem xét xử lý kỷ luật nghiêm khắc là phù hợp.
Lý do, theo cơ quan điều tra, sau khi hợp đồng ký xong, chủ đầu tư dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 được chuyển đổi từ PVPower sang PVN, vì thế, ông Đỗ Chí Thanh, ông Vũ Huy Quang, ông Nguyễn Duy Giang và ông Phạm Ngọc Hiền không liên quan đến việc PVN căn cứ hợp đồng 33 để tạm ứng tiền cho PVC sử dụng sai quy định.
"Kẻ giết người không bị xử lý, kẻ mua dao bị xử lý, có công bằng không?”
Tuy nhiên, tại phiên xét xử, khi nói về PVPower, bị cáo Đinh La Thăng khẳng định thẩm quyền chỉ định thầu Dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 thuộc về HĐTV PVN và đã giao cho Tổng Công ty Điện lực dầu khí Việt Nam (PVPower) là chủ đầu tư. Vì thế, thẩm quyền ký hợp đồng 33 thuộc về PVPower.
Liên quan đến chủ đầu tư ban đầu là PVPower chứ không phải là PVN, hơn nữa cũng chính PVPower là đơn vị đặt bút ký hợp đồng số 33 với PVC, là nguyên nhân nhân dẫn đến hàng loạt sai phạm của nhiều người trong vụ án, bị cáo Đinh La Thăng đưa ra hình ảnh ví von:
“Bị cáo đồng tình với cách xử lý với PV Power và Ban quản lý dự án vì đây là đơn vị cuối cùng thực hiện mà không bị xử lý thì đề nghị đại diện VKSND, HĐXX xem xét cho các bị cáo khác… Vụ án giết người, kẻ giết người không bị xử lý, kẻ mua dao, đưa dao bị xử lý thì có công bằng không? Bị cáo ví dụ, nếu không đúng mong quý Viện và HĐXX thông cảm”.
Ông Đinh La Thăng muốn ám chỉ mặc dù PVPower là đơn vị ký hợp đồng số EPC 33 nhưng không có ai phải chịu trách nhiệm hình sự trong vụ án này.
Phủ nhận trách nhiệm của mình về việc PVN cho PVC tạm ứng tiền theo hợp đồng 33 trái quy định, bị cáo Đinh La Thăng nói: “PV Power báo cáo hợp đồng 33 không có hiệu lực nhưng vừa ký đã đề nghị tạm ứng tiền. Nếu nói như viện kiểm sát thì bị cáo sẽ đồng ý ngay nhưng đây là tiền của dân, của Nhà nước giao cho nên phải sử dụng có hiệu quả, có trách nhiệm… Vì vậy, bị cáo nói phải ứng theo đúng quy định chứ nếu bị cáo đồng ý tạm ứng thì chỉ cần sau 1 tiếng là tiền về cho PV Power và PV Power chuyển ngay 1.500 tỷ đồng cho PVC”.
"Người làm sai đầu tiên là Ban giám đốc PVPower"
Tại phiên tòa vụ cố ý làm trái và tham ô tại PVN và PVC, trong phần tranh luận, Luật sư Nguyễn Văn Quynh - bào chữa cho bị cáo Trịnh Xuân Thanh khẳng định chủ trương thực hiện dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 là chủ trương đúng. Tuy nhiên, theo luật sư, trong vụ án này có nhiều câu hỏi liên quan đến vai trò của PVPower.
Luật sư Nguyễn Văn Quynh đã công bố một bút lục "rất quan trọng chưa từng được công bố hay đề cập đến từ đầu phiên tòa".
Theo đó, thời điểm tháng 6/2017, biên bản lấy lời khai của ông Vũ Huy Quang - nguyên TGĐ PVPower thể hiện việc ông Quang biết rõ việc thiếu các hồ sơ quan trọng khi ký kết hợp đồng EPC 33. Luật sư đánh giá, mấu chốt quan trọng của vụ án này là hợp đồng 33, nếu không có hợp đồng 33 với sai sót của PVPower thì không bao giờ có vụ án này.
Khi được hỏi, dựa trên căn cứ nào để ký hợp đồng EPC 33, đầu tiên ông Vũ Huy Quang dẫn hàng loạt các công văn, tuy nhiên ông Quang khẳng định các văn bản này không có thật. Sau đó, ông Vũ Huy Quang cung cấp cho cơ quan điều tra một danh sách thể hiện việc trưởng ban kinh tế của PVPower đã lập một báo cáo gửi TGĐ PVPower, trong đó hàng loạt danh mục không có trong căn cứ làm hợp đồng 33 và việc này được Ban giám đốc của PVPower đồng ý.
“Người làm sai đầu tiên là Ban giám đốc PVPower. Nổi bật trong hồ sơ chứng cứ vụ án không thấy vai trò của PVN, PVC mà là vai trò của PVPower.”- Luật sư Nguyễn Văn Quynh.