Chảy máu cam (hay chảy máu mũi) là một trong những tình trạng cấp cứu về tai mũi họng hay gặp nhất, chiếm tỷ lệ 1/200 lượt khám cấp cứu. Ước tính khoảng 60% dân số có ít nhất một lần chảy máu mũi trong đời, đặc biệt thường xảy ra ở trẻ em 2-10 tuổi và người từ 50-80 tuổi.
Tình trạng này xuất hiện khi các mạch máu nhỏ ở mũi bị vỡ và chảy máu.
Vì sao trẻ nhỏ hay bị chảy máu cam mùa lạnh, hanh khô?
TS.BS Nguyễn Thị Mai, Giám đốc Trung tâm Hemophilia, Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, cho hay nguyên nhân thường gặp ở trẻ nhỏ bị chảy máu cam là do dị vật mũi, thậm chí có thể gặp dị vật sống. Trẻ xì mũi quá mạnh hay một số loại thuốc như thuốc chống viêm, các loại thuốc xịt mũi cũng dễ khiến trẻ chảy máu mũi.
"Khi thời tiết hanh khô, dùng lò sưởi, máy điều hoà thời gian dài làm mạch máu quá nhạy cảm và có thể vỡ, gây ra chảy máu cam", TS Mai cho hay.
Ngoài những nguyên nhân như trẻ bị viêm (viêm mũi cấp, viêm mũi xoang cấp, viêm loét ở mũi), trẻ chảy máu mũi còn có thể do bị rách niêm mạc mũi do ngoáy hoặc bị dị ứng ở mũi họng và xoang.
Đưa trẻ đi khám chuyên khoa Huyết học nếu có các dấu hiệu sau
Nếu trẻ chảy máu mũi có các dấu hiệu sau cần đến chuyên khoa Huyết học để khám sau khi đã được sơ cứu cầm máu tại chỗ.
- Chảy máu mũi tái diễn nhiều lần.
- Chảy máu mũi đi kèm xuất huyết dưới da (bầm tím), thường xuất hiện ở hai chân, hoặc rải rác khắp cơ thể.
- Chảy máu mũi kèm chảy máu ở khu vực khác như chảy máu chân răng, tụ máu, sưng đau khớp, xuất hiện máu trong phân, nước tiểu, rong kinh hay cường kinh ở bé gái.
- Chảy máu mũi kèm theo các triệu chứng khác như da xanh, sốt, gầy sút cân, kém ăn, hay quấy khóc, đau xương, nổi hạch, gan lách to.
Đưa trẻ chảy máu mũi đi khám chuyên khoa Huyết học, cha mẹ cần nêu rõ quá trình bệnh lý, tiền sử bệnh lý, tiền sử uống thuốc tẩy giun, các triệu chứng của trẻ; Liệt kê chi tiết các loại thuốc đã dùng cho trẻ. Một số xét nghiệm về đông máu sẽ cần được lấy máu lúc đói (sau ăn 4h) để đảm bảo chất lượng xét nghiệm.
Cách sơ cứu cầm máu cho trẻ chảy máu mũi. Nguồn: Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương
Để sơ cứu người chảy máu, cần cho bệnh nhân ngồi và cúi ra trước (nếu toàn trạng cho phép) nhằm hạn chế máu chảy xuống họng và bệnh nhân nuốt vào dạ dày.
Xì nhẹ mũi vào khăn hoặc giấy ăn để đẩy cục máu đông trong mũi (nếu có) ra ngoài. Dùng ngón tay cái và ngón trỏ bóp chặt hai cánh mũi, ngay cả khi chảy máu mũi chỉ ở một bên khoảng 10-15 phút, trong lúc đó thở đều qua miệng. TS Mai cho hay có thể lót 1 khăn mỏng vào mũi rồi chườm đá lạnh lên trên.
Sau khi bỏ tay ra, nếu còn chảy máu thì lặp lại các bước trên trong khoảng 15 phút. Nếu chảy máu mũi nhiều, kéo dài, gây khó thở, nôn do nuốt lượng lớn máu, do chấn thương nghiêm trọng, thì cần đến khám tại cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi điện báo cấp cứu tại nhà.
Để ngăn chặn chảy máu mũi vào mùa lạnh, ngoài việc hạn chế ngoáy mũi, trẻ em cần được cắt ngắn móng tay, bác sĩ Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (TP.HCM) khuyên người dân thường xuyên làm sạch mũi bằng cách xì mũi, sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà.
Lưu ý xì mũi quá nhiều hoặc quá mạnh có thể gây kích thích niêm mạc mũi, nên xì mũi nhẹ với khăn giấy mềm hoặc vải.
Một số nguyên nhân gây chảy máu cam ở người lớn
70% người chảy máu mũi vô căn, không lý giải được nguyên nhân. Ngoài các bệnh về máu, bệnh về tim mạch như tăng huyết áp, xơ vữa mạch máu là nguyên nhân gây chảy máu mũi ở không ít người. Nhiều bệnh nhân chảy máu cam, cảnh báo bệnh tăng huyết áp mà không hề biết.
Các bệnh thương hàn, sốt xuất huyết, suy gan, suy thận mạn tính hay dùng nhiều nhân sâm và vitamin E làm kéo dài thời gian đông máu, tăng nguy cơ chảy máu mũi.