35 tỷ ông Đỗ Hữu Ca lừa “chạy án” sẽ giải quyết thế nào?

VKSND tỉnh Quảng Ninh vừa ra cáo trạng truy tố ông Đỗ Hữu Ca, cựu Giám đốc Công an TP Hải Phòng về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, theo khoản 4 điều 174 Bộ luật Hình sự trong vụ án liên quan vợ chồng Trương Xuân Đước và Nguyễn Thị Ngọc Anh ở Hải Phòng "Mua bán trái phép hóa đơn chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước”.

Ông Đỗ Hữu Ca bị cáo buộc không có khả năng giúp vợ chồng Đước thoát khỏi việc bị xử lý tội Mua bán hóa đơn trái phép nhưng đã gian dối, hứa hẹn giúp được để lừa đảo, chiếm đoạt 35 tỷ đồng.

Theo đó, vợ chồng Trương Xuân Đước và Nguyễn Thị Ngọc Anh ở Hải Phòng đã thành lập, quản lý, điều hành 26 công ty để mua bán trái phép hóa đơn nhằm kiếm lời bất chính. Kết quả điều tra xác định số lượng hóa đơn Đước và Ngọc Anh mua bán trái phép là hơn 15.600 hóa đơn, thu lời bất chính hơn 41 tỷ đồng. Để che giấu hành vi phạm tội, trốn tránh sự xử lý của pháp luật, vợ chồng Đước đưa 35 tỷ đồng cho ông Ca nhờ chạy tội. Ông Đỗ Hữu Ca đã nhận và chiếm đoạt 35 tỷ đồng của vợ chồng Đước và Ngọc Anh.

Ông Ca khai, Ngọc Anh có đến gặp Ca tại nhà riêng ở Kênh Giang, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng để thông báo việc bị Cơ quan điều tra Công an tỉnh Quảng Ninh điều tra về các công ty Đước quản lý, nên nhờ Ca cứu giúp. Sau đó, Đước và Ngọc Anh 4 lần mang tổng số tiền là 35 tỷ đồng đến để ở nhà Ca.

Tuy nhiên, ông Ca không thừa nhận việc nhận tiền trên để chạy tội cho Đước, mà số tiền này là do Đước và Ngọc Anh chủ động mang đến để vào trong phòng khách và phòng ngủ tầng 1 của Ca.

Ông Ca cũng khai bản thân đã nghỉ hưu nhiều năm, các mối quan hệ không còn nhiều, không còn khả năng chạy tội cho Đước và cũng không tác động, sử dụng tiền trên để chạy tội cho Đước. Ông Ca chủ động nộp lại số tiền 35 tỷ đồng đã nhận từ vợ chồng Trương Xuân Đước.

Theo dõi vụ việc trên, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Giảng viên Luật hình sự, trường Đại học Thuỷ lợi cho rằng, với nội dung như cáo trạng nêu, ông Đỗ Hữu Ca sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản là khoản 4, Điều 174 BLHS với mức hình phạt là phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

Mức hình phạt cụ thể sẽ căn cứ vào tính chất, mức độ hành vi phạm tội, căn cứ vào nhân thân người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Theo kết quả điều tra, truy tố, ông Đỗ Hữu Ca sẽ được xem xét áp dụng nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 và khoản 2, Điều 51 Bộ luật Hình sự như: thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả; có thành tích xuất sắc trong quá trình công tác và gia đình có công với cách mạng...

Với nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự có thể được áp dụng, ông Ca cũng có thể được tòa án xem xét áp dụng Điều 54 Bộ luật Hình sự để chuyển khung hình phạt sang khung liền kề nhẹ hơn.

Theo luật sư Cường, khi giải quyết vụ án hình sự, về mặt nguyên tắc, tòa án sẽ xem xét xử lý vật chứng của vụ án và có thể giải quyết cả vấn đề dân sự trong vụ án hình sự. Ngoài việc giải quyết, quyết định các bị cáo có phạm tội hay không, mức hình phạt thế nào, tòa án cũng sẽ quyết định đến việc xử lý vật chứng theo các quy định của tố tụng hình sự.

Theo đó những vật chứng do phạm tội mà có hoặc là công cụ phương tiện sử dụng để thực hiện hành vi phạm tội sẽ bị tịch thu sung vào công quỹ nhà nước. Những vật chứng là tài sản hợp pháp của người khác, không liên quan đến tội phạm sẽ được trả lại. Nếu vật chứng là tài sản hợp pháp của người bị hại, bị tội phạm xâm phạm đến cần phải được pháp luật bảo vệ, sẽ trả lại cho bị hại hoặc buộc bị cáo phải bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả để trả lại cho người bị hại.

Số tiền 35 tỷ đồng ông Đỗ Hữu Ca bị quy kết là chiếm đoạt của người bị hại được xác định là số tiền do phạm tội mà có, ông Ca đã nộp vào tài khoản tạm giữ của cơ quan tiến hành tố tụng để chờ tòa án phán quyết.

Nếu chỉ là vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông thường, người phạm tội thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản thông qua các quan hệ dân sự kinh tế hợp pháp, chắc chắn số tiền này sẽ được trả lại cho người bị hại để phục hồi quyền lợi, giảm bớt những thiệt hại của người bị hại do hành vi phạm tội gây ra.

Tuy nhiên, trong vụ này người bị hại, bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản đồng thời cũng là bị can trong vụ án này, bị truy tố về tội trốn thuế và mua bán hóa đơn, thậm chí còn có hành vi đưa hối lộ, số tiền mà người bị hại bị chiếm đoạt là tiền thực hiện với mục đích phạm tội (đưa hối lộ nhưng bất thành), mục đích đưa hối lộ để chạy tội nên đây là mục đích bất hợp pháp.

Chính vì vậy, trong một số vụ án gần đây tòa án căn cứ vào quy định về xử lý vật chứng, xác định đây là tài sản sử dụng vào mục đích bất hợp pháp nên đã tịch thu và sung vào công quỹ theo quy định tại điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự về xử lý vật chứng.

Hiện nay chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể, cũng chưa có án lệ quy định về tình huống này. Tuy nhiên những vụ án gần đây, trong đó có vụ chuyến bay giải cứu, toà án cũng đã xác định số tiền đưa hối lộ "nhầm người" (bị lừa đảo) là tiền sử dụng vào mục đích bất hợp pháp, để thực hiện hành vi phạm tội nên đã tịch thu sung vào công quỹ nhà nước chứ không trả lại cho bị cáo được xác định là bị hại trong vụ án. Quan điểm của Hội đồng Xét xử căn cứ vào các quy định của pháp luật và kết quả điều tra xác minh phải căn cứ vào diễn biến tại phiên tòa.

Do đó, tới đây, cần có hướng dẫn của tòa tối cao để thống nhất giải quyết vấn đề dân sự trong vụ án hình sự đối với những trường hợp đưa hối lộ nhưng được xác định là người bị hại trong vụ án lừa đảo để thống nhất trong việc áp dụng pháp luật hình sự hoặc cũng có thể thể hiện qua án lệ làm căn cứ thống nhất áp dụng pháp luật.

“Quan điểm cá nhân tôi cho rằng số tiền đưa hối lộ nhưng bị lừa đảo mất, đó là tiền sử dụng vào mục đích bất hợp pháp, không chính đáng nên pháp luật sẽ không bảo vệ, vì vậy có thể thống nhất là sẽ tịch thu một phần hoặc toàn bộ số tiền này để nộp vào ngân ngân sách nhà nước chứ không thể bảo vệ hoàn toàn quyền lợi của người bị hại khi bản thân họ đang mong muốn thực hiện hành vi vi phạm pháp luật nhưng bất thành”, luật sư Cường nêu ý kiến.