Ở vùng biển miền Trung, nhiều nhất là ở Đà Nẵng có một loại cá tuy bé nhưng lại thơm ngon hấp dẫn, mấy năm gần đây được người thành phố ưa chuộng, đó là con cá de.
Cá de có vẻ bề ngoài gần giống với con cá cơm, thân ngắn, lớn bằng ngón tay, da cá màu xanh đậm, xương mềm, thịt ngọt. Tháng 6 đến tháng 9 hàng năm là thời điểm cá de vào mùa.
Trước đây, giữa vô số loài cá biển thơm ngon và có kích thước lớn thì cá de trở nên thất sủng, chỉ có người nghèo mới ăn. Nếu nhiều quá không ăn hết thì người ta đem làm mắm, hoặc cho lợn gà ăn.
Cá de giống với cá cơm, là đặc sản ở vùng biển miền Trung, trước đây gắn với những bữa cơm dân dã của người nghèo
"Mình nhớ nhất món cá de rim khế chua, hoặc kho mặn ngọt. Loài cá này bé nên để nguyên con, chỉ cần rửa qua nước sạch, ướp gia vị, cho cá và khế vào nấu với lửa riu riu rồi thêm một ít nước. Món cá de rim khế hội tụ đủ các vị béo, ngọt, chua thanh, bùi, rất thích hợp cho những bữa cơm dân dã ở miền quê nghèo.
Còn mắm cá de dùng để chấm cùng các loại rau lang, rau dền, rau tập tàng mọc ở vườn. Mấy chị em tôi lớn lên với những bữa cơm rau dại chấm mắm cá de. Bây giờ mỗi khi nhớ đến lại thèm vô cùng nhưng không dễ mua được, phải nhờ mẹ gửi ở quê", chị Hạnh (ở Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ.
Trong khi đó, bạn Nga (quê ở TP.Vinh, Nghệ An) lại nhớ đến món canh cá de nấu lá me thanh mát, giúp giải nhiệt trong những ngày hè oi nóng.
"Canh cá de nấu lá me đơn giản lắm. Khi nước sôi, cho cá vào, nêm nếm chút gia vị. Những đọt lá me non được lựa chọn kỹ, loại bỏ lá già, cá vừa chín thì cho vào, đợi sôi bùng lên rồi tắt bếp, cho thêm chút nước mắm, hạt tiêu là xong nồi canh thơm lừng, nước trong vắt. Những ngày hè, trên bờ dưới bến, chợ trên chợ dưới đâu đâu cũng một màu xanh đậm của cá de. Hồi đó cá de rất rẻ, không bán hết người ta lại mang về muối mắm", bạn Nga kể.
Cá de nấu lá me có vị chua thanh, ngọt mát, phù hợp với những ngày hè oi nóng
Từ món ăn của người nghèo, những năm gần đây cá de trở thành đặc sản nổi tếng ở thành phố, được nhiều người ưa chuộng vì vừa ngon vừa lạ. Ở chợ quê, chỉ 30.000-40.000 đồng là mua được một cân cá de tươi rói.
Trên chợ mạng cũng có nhiều địa chỉ bán cá de. Người bán giới thiệu đây là đặc sản ở miền Trung, có thể nấu canh chua, rim hoặc kho... Thịt cá de rất lành, hàm lượng đạm cao, chứa nhiều canxi, vitamin...
Cá de rim khế hay kho mặn ngọt đều ngon, hấp dẫn.
Chị Hồng (người bán đặc sản miền Trung) trên chợ mạng cho biết: "Bây giờ cá de không còn dồi dào như xưa nhưng lại được ưa chuộng và bán được giá hơn. Mình lấy cá de tại vùng biển Quỳnh Lưu (Nghệ An), cá đã được làm sạch sẽ, đóng thành túi zip và bảo quản đá, khách mua về chỉ rã đông là có thể mang đi chế biến. Giữa rất nhiều các loại cá có kích thước lớn hơn, nhưng nhiều người vẫn lựa chọn cá de để nhớ về hương vị của ngày xưa".
Theo chị Hồng, cá de chị bán có 2 loại, loại có kích thước lớn hơn giá 70.000 đồng/kg, còn có kích thước bé thì giá khoảng 40.000 đồng/kg.