Chiếc xe buýt đưa chúng tôi vượt qua khỏi những bức tường của tòa lâu đài, nơi mù mịt sương khói. Những đám mây mù che khuất đỉnh núi khi xe chúng tôi lọt vào trong sương mù, những đóa hoa mùa xuân nở hai bên vệ đường, tuyết đang tan.
Ngày hôm nay, đáng lý ra bọn tôi không có dự định thăm The Villa Rebar. Nhưng lúc xe chúng tôi tiến lên sườn núi, thì người hướng dẫn địa phương chỉ tay về hướng con đường dẫn đến khu nhà miền sơn cước bị bỏ hoang của một “cựu chính trị gia Croatia”.
Ông ta là một trong số các chính trị gia thời kỳ Đệ nhị thế chiến. Phần lớn người dân Croatia từ lâu đã không muốn nhắc đến Ante Pavelic.
Đối với nhiều người phương Tây, cái tên Ante Pavelic không nói lên ý nghĩa gì, nhưng có tận mắt đến khu nhà của ông ta mới thấy con người này từng có một “thành tích” bất hảo đến thế nào.
 |
| Ante Pavelic (1889-1959), là lãnh tụ cầm quyền nước Croatia độc lập (NDH), kẻ đã gây ra cái chết cho hàng chục vạn người Serbia, Do Thái và Ý. |
Lấy ví dụ như trại tập trung tại Jasenovac, nơi được mệnh danh là “Auschwitz vùng Ban-căng” và nơi đó có từ 8 vạn đến 10 vạn nạn nhân, phần lớn là người Serbia, người Do Thái và người Ý, đã bị khảo tra tàn bạo và giết hại đẫm máu trong thập niên 1940.
Chủ mưu không ai khác chính là Ante Pavelic. Một số lượng lớn đài tưởng niệm chiến tranh hiện đại của nước Nam Tư xã hội chủ nghĩa đã được dựng lên nhằm tưởng nhớ đến các nạn nhân trong các chiến dịch khát máu của Ante Pavelic. Và trong khu nhà ở phía Bắc núi Zagreb lại đang hiện diện một ám ảnh khác.
Không giống như những đài tưởng niệm, những bức tường gạch vỡ ở The Villa Rebar là nơi đã lưu giữ một trong những hành vi gây khiếp đảm nhất của thế kỷ 20 với những kẻ thủ ác khoác những bộ cánh quý tộc.
"Đồ tể Ban-Căng"
Sinh năm 1889, Ante Pavelic là một kẻ phát xít. Buổi ban đầu, hắn ta được đào tạo để trở thành một luật sư, nhưng sau đó hắn ta lại nhảy sang sân khấu chính trị và gắn chặt bản thân vào đảng cánh hữu Croatia: mục tiêu cao nhất của hắn ta là sáng tạo ra một nhà nước Croatia độc lập và không chịu sự chi phối về luật lệ với chính quyền Nam Tư.
Nhưng thời gian trôi qua, Ante Pavelic ngày càng trở nên độc đoán trong các nỗ lực của mình (kêu gọi cuộc cách mạng chống lại vương miện hoàng gia) và khi Vua Nam Tư - Alexander I quay lại với chế độ độc tài toàn trị bằng việc ban ra lệnh cấm chống lại tất cả các đảng phái chính trị vào năm 1929, Ante Pavelic đã bắt đầu vẽ ra âm mưu riêng của mình nhằm làm sập đổ chế độ chuyên chế.
Pavelic sống ở nước Ý phát xít khi tự mình thành lập phong trào Ustaša: một tổ chức dân tộc chủ nghĩa có khuynh hướng sáng lập ra nhà nước Croatia độc lập. Các thành viên của Ustaše oái oăm thay lại gây ra hàng loạt vụ tấn công khủng bố, đánh bom tàu hỏa và ám sát, và đỉnh điểm là vụ hành thích Vua Alexander I vào năm 1934.
Chống lại vua là việc tày đình, vì thế Ante Pavelic đã bị kết tội và tuyên án tử hình vắng mặt. Mussolini từng bị áp lực khi không mong muốn tống cổ Pavelic vào tù; nhưng khi đó chủ nghĩa phát xít đã bùng nổ ở Ý và một số nơi trên thế giới, và dĩ nhiên Pavelic là một phần không thể thiếu.
Các lực lượng trục Phát Xít đã xâm lược Nam Tư vào năm 1941, và nếu như đám này mà giữ Nam Tư đủ lâu thì họ sẽ cần đến một đồng minh trong khu vực. Cũng bị sợ hãi trước những quan điểm về dân tộc chủ nghĩa, Adolf Hitler đã hậu thuẫn cho Croatia trở thành một lực lượng cầm quyền mới ở khu vực Ban-căng, và Ustaše là lực lượng lãnh đạo nòng cốt.
Chẳng mấy chốc sau khi tuyên bố Nước Croatia độc lập (NDH), Ante Pavelic đã quay lại đảm nhận chiếc ghế quyền lực cao nhất của mình. Ante Pavelic (hay ít nhất là NDH) thường bị chế giễu là con rối bù nhìn của Đức Quốc xã (ĐQX) và cho rằng hắn ta là người đáng tha thứ hơn trách móc.
 |
| Binh lính của chính phủ Ustaše thuộc NDH, đã gây ra nhiều vụ giết người khiến Đức Quốc xã cũng phải lạnh xương sống. |
Chính quyền Ustaše của NDH đã trở thành hình mẫu cho các hệ thống chính trị ở ĐQX và Ý phát xít, nhưng bản thân Pavelic lại được nhớ nhất bởi những hành động độc ác của ông ta.
Chế độ do Ante Pavelic cai trị phải chịu trách nhiệm cho việc đã tàn sát hàng loạt khoảng 60 vạn người Serbia, 3 vạn người Do Thái và 2,9 vạn dân Di-gan; Gypsy nhất là chống lại dữ dội người Do Thái và người Di-gan, Pavelic tuyên bố chính sách hủy diệt hoàn toàn.
Chính phủ Ustaše cũng đã thảm sát hàng ngàn người dân của họ, nhắm mục tiêu vào những người chống phát xít cùng những người Croatia khác chống lại chế độ cầm quyền của Pavelic.
Xét về mức độ “máu lạnh” tàn bạo, Ante Pavelic không có đối thủ. Ngay cả ĐQX cũng thốt lên kinh hãi trước sự tàn bạo của Ustaše trong việc giết người.
Trong một bức thư gửi cho Bộ chỉ huy quân đội Đức vào ngày 28 tháng 6 năm 1941, Tướng Edmund von Glaise-Horstenau báo cáo: “Trong suốt vài tuần qua, Ustaše dường như đã hóa điên. Binh sĩ chúng ta đã tận mắt chứng kiến những bi kịch đáng tởm, nó không phản ánh tốt về uy tín của họ (Ustaše)… Tôi thường nói với binh sĩ Đức chiếm đóng rằng sau rốt cũng phải can thiệp để chống lại những tội ác hung tàn của Ustaše”.
Hành vi bạo lực dã man của Croatia Phát xít đã gây ra không ít lúng túng cho những đồng minh ĐQX của họ, và ngay cả sau khi quân Đức đầu hàng, Ante Pavelic vẫn hạ lệnh cho thuộc hạ của mình chiến đấu. Sau đó, Pavelic đào tẩu thành công và tiếp tục gây ra các hành động phát xít trên khắp Đại Tây Dương, ở Argentina.
 |
| Một trong số rất nhiều các địa đạo và hầm trú ẩn được xây dựng theo lệnh của Ante Pavelic bao quanh The Villa Rebar. |
Năm 1957, Pavelic bị thương bởi một “thích khách” Serbia, và hắn ta đã chuyển tới Tây Ban Nha và chỉ sau đó 2 năm thì qua đời vì nhiễm trùng từ vết thương, khi hắn 70 tuổi.
Trở lại Croatia, quân đội giải phóng quốc gia Nam Tư dưới sự chỉ huy của Nguyên soái Josip Broz Tito đã thành lập một nhà nước xã hội chủ nghĩa mới. Sau khi Pavelic qua đời, đất đai và bất động sản đã bị chính phủ lâm thời của Broz Tito tiếp quản, bao gồm khu nhà miền sơn cước The Villa Rebar.
Ám ảnh "địa đạo đào tẩu"
Không có biển báo nào cho biết phế tích này là dinh thự của Ante Pavelic. Các khu vườn của nhà độc tài bao quanh ngọn núi. Trong đống cây cối bát ngát bỗng thình lình xuất hiện một hàng rào dây kẽm gai, bên dưới nền rừng là lá cây mục ruỗng lâu ngày. Có những căn hầm trú ẩn nằm rải rác khắp mọi nơi, một số căn hầm xây dựng ngầm trong lòng đất, những căn hầm đều có cửa sổ nhìn ra hướng khu rừng.
The Villa Rebar, dinh thự chiến tranh của Ante Pavelic nằm ngay ở bìa rừng. Tòa dinh thự này được xây dựng vào năm 1932, nó được thiết kế bởi kiến trúc sư Ivan Zemljak ngay trên khuôn viên của một khu săn bắn.
Pavelic đã đến đây vào thời kỳ Đệ nhị thế chiến, The Villa Rebar nhanh chóng biến thành “trung tâm chỉ huy” của Nước Croatia độc lập. Nhiều sự thay đổi đã diễn ra trong suốt thời kỳ Pavelic cư ngụ tại biệt thự này. Nhiều căn hầm được xây dựng và được quản lý bởi đội vệ sĩ có vũ trang và theo một số hồ sơ thì chính bản thân nhà độc tài cho xây dựng cả một địa đạo ngầm thoát hiểm nằm ngay bên dưới ngọn núi.
Sau Đệ nhị thế chiến, The Villa Rebar trở thành khu nhà nghỉ mát cho đám học sinh. Rồi nó biến thành một khách sạn. Nhưng khách sạn bị hỏa hoạn vào năm 1979. Ngọn lửa cháy trụi mọi thứ ngoại trừ móng của tòa dinh thự. Nhưng không phải mọi tác phẩm của Ante Pavelic đều bị phá hủy.
 |
| Tàn tích của The Villa Rebar ngày hôm nay, xưa kia đây là “trung tâm chỉ huy” của Ante Pavelic. |
Trong một góc sau của tòa dinh thự có một cánh cửa dẫn xuống một lối đi ngầm. Ngay cầu thang của ngôi nhà còn có một ngách khác dẫn xuống dưới khu hầm ngầm mà những bậc thang đá của nó giờ đây đang chìm trong đất và lá mục.
Vì The Villa Rebar bị bỏ hoang nhiều năm nên dân trong vùng nói rằng nó “bị ám”, nhưng các hiện tượng siêu nhiên này lại không khiến khách tham quan khiếp sợ ngoại trừ những con gấu hoang bất ngờ nhảy ra.
Croatia có khoảng 1000 con gấu hoang trong các ngọn núi và rừng rú, ngay tại nơi có tên “Núi gấu” như ở nơi The Villa Rebar tọa lạc, lữ khách dường như cảm thấy không thoải mái cho lắm. Những tuyến địa đạo ở đây đều được xây bằng gạch, xi măng, và có một đường ống nhỏ để thoát nước.
Theo một số nguồn tin thì những tuyến địa đạo bên dưới dinh thự The Villa Rebar đã từng kết nối với tất cả những đường hầm khác để tạo ra một mạng lưới hầm ngầm đồ sộ nằm ngay bên dưới Zagreb (truyền thông địa phương gọi nó là “mê cung”).
Trong hầm ngầm có những khu riêng biệt có lẽ dùng làm kho chứa gì đó. Từ The Villa Rebar, đi xuyên qua đường hầm thì lối đi lên lại nằm ở bên kia núi. Nếu có kẻ thù tấn công, những người sống trong The Villa Rebar có thể đào thoát an toàn sang bên kia núi. Chắc chắn còn có những đường hầm bí ẩn khác bao quanh The Villa Rebar.
Bởi vì Ante Pavelic sống sót sau Đệ nhị thế chiến, và hắn ta không bị đối mặt với tòa án. Có lẽ hắn ta cũng không cần dùng tới mạng lưới địa đạo để ẩn náu. The Villa Rebar tồn tại như một biểu tượng không khiến nhiều người cảm thấy thoải mái, nó là minh họa cho một kẻ đã nhẫn tâm tàn sát hàng vạn người và rồi bỏ đi nơi khác trong lặng lẽ.
