Tại Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến vào dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản.
LỒNG GHÉP CÁC CHÍNH SÁCH DÂN TỘC VÀO DỰ ÁN LUẬT
Góp ý kiến vào dự án Luật, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn nêu quan điểm, dự án Luật chưa có quy định cụ thể liên quan đến chính sách dân tộc, đặc thù tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, trong khi đây là những địa bàn tập trung nhiều trữ lượng tài nguyên khoáng sản.
Mặt khác, với sinh kế chủ yếu dựa vào đất, nước, rừng, các hoạt động khai thác khoáng sản có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống, văn hoá, môi trường sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Đại biểu cho rằng cần lồng ghép các chính sách dân tộc vào dự án luật nhằm đảm bảo phát triển bền vững, hài hoà lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Đại biểu đề nghị, cơ quan soạn thảo có dự báo tác động tiêu cực đối với đối tượng chịu tác động trực tiếp, liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản tại khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn cũng đề nghị, cân nhắc quy định “Trường hợp gia hạn, cấp lại, điều chỉnh giấy phép thăm dò khoáng sản, giấy phép khai thác khoáng sản thì thời hạn của giấy phép không phụ thuộc vào thời kỳ của quy hoạch khoáng sản, quy hoạch tỉnh đã được phê duyệt” trong dự án luật.
Ông Lâm Văn Mẫn cho rằng, quy định này có thể gây ra hạn chế nhất định trong quy hoạch tỉnh và tổng thể quy hoạch quốc gia đã phê duyệt.
Ngoài ra, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, nghiên cứu kỹ các quy định về các trường hợp không cần thực hiện thủ tục cấp giấy phép thăm dò khoáng sản, công nhận kết quả thăm dò khoáng sản, cấp giấy phép khai thác khoáng sản, giấy xác nhận thu hồi khoáng sản…
BẢO ĐẢM TRÁCH NHIỆM CỦA DOANH NGHIỆP KHAI THÁC
Tham gia tư vấn, phản biện về ý kiến của Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn, trao đổi với Báo Tri thức và Cuộc sống, TSKH Đặng Huy Huỳnh, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường (Hội thành viên Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) cho rằng, ở nhiều vùng miền núi, trung du, nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào dân tộc thiểu số, sinh kế gắn chặt với đất, rừng và nguồn nước. Họ dựa vào nông nghiệp truyền thống, chăn nuôi, hái lượm, khai thác lâm sản… nên mọi thay đổi về môi trường tự nhiên đều ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống.
“Ý kiến trên của Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn là phù hợp và mang tính nhân văn và chiến lược”, TSKH Đặng Huy Huỳnh chia sẻ.
TSKH Đặng Huy Huỳnh, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường.
Theo Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường, việc yêu cầu lồng ghép chính sách dân tộc vào các dự án luật là cần thiết để không bỏ quên lợi ích của cộng đồng yếu thế này. Đây không chỉ là yêu cầu chính trị – pháp lý mà còn là điều kiện tiên quyết để bảo đảm phát triển bền vững, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Thực tế cho thấy, nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số đang chịu tác động mạnh mẽ từ các dự án khai thác khoáng sản, xây dựng thủy điện, chuyển đổi đất rừng… Nhiều hộ dân phải di dời khỏi nơi cư trú truyền thống, mất sinh kế hoặc gặp khó khăn trong thích ứng sinh thái, xã hội mới. Trong khi đó, không ít dự án luật, quy hoạch và chính sách phát triển vẫn chưa tích hợp đầy đủ các yếu tố về đặc thù dân tộc, phong tục, văn hóa hay cơ chế chia sẻ lợi ích. Hệ quả là người dân – chủ thể của vùng đất lại trở thành đối tượng chịu thiệt thòi nhất.
Để bảo đảm được lợi ích của người dân, nhất là đồng bào dân tộc yếu thế, khi doanh nghiệp tiếp nhận khu vực khoáng sản cần phải có cơ chế chia sẻ lợi ích. Chẳng hạn, tích cực bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tiếng ồn. Đặc biệt, doanh nghiệp khai thác tài nguyên cần đóng góp vào quỹ phát triển cộng đồng, tái định cư, sinh kế mới. Thậm chí, phải có hỗ trợ các các chương trình giáo dục, đào tạo nghề, hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân tộc trong các dự án…
TSKH. Đặng Huy Huỳnh nhấn mạnh, lồng ghép chính sách dân tộc vào dự án Luật là cần thiết nhằm bảo đảm phát triển bền vững và hài hòa lợi ích.
