Giải mã bí ẩn tại sao nói Dương Quý Phi là người đẹp “tu hoa”

Dương Quý Phi là 1 trong tứ đại mỹ nhân trong lịch sử Trung Quốc. Nếu Tây Thi có nét đẹp Trầm Ngư (cá lặn), Vương Chiêu Quân khiến chim sa (Lạc Nhạn), Điêu Thuyền đẹp đến nỗi trăng cũng phải núp vào mây (Bế Nguyệt), thì Dương Quý Phi mỗi khi ngắm hoa, hoa đều rũ héo vì hổ thẹn (Tu Hoa).

Theo sử sách Trung Quốc ghi chép, quý phi họ Dương tên thật là Dương Ngọc Hoàn, sinh ngày 1-6-719, chết năm 756, tại Thục Quận ( nay là Thành Đô – tỉnh Tứ Xuyên), nguyên quán Bồ Châu ( nay là ngoại ô thành phố Tây An- tỉnh Thiểm Tây). Xuất thân trong gia đình quan lại, cùng bố mẹ sống ở Tứ Xuyên, từ nhỏ học hát, múa…đến năm 10 tuổi, bố mẹ mất, mới đến Lạc Dương (xưa là Đông Đô của nhà Đường, nay thuộc tỉnh Hà Nam), sống với nhà bác ruột.

Dương Ngọc Hoàn không chỉ có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành, mà còn thông minh, đàn hay, múa đẹp, lại giỏi âm luật. Năm 734, Dương Ngọc Hoàn được tiến cung làm vương phi của Thọ vương Lý Mạo, con thứ 18 của Đường Huyền Tông.

Năm 737, Vũ Huệ Phi, cung phi được Đường Huyên Tông sủng ái nhất qua đời. Đường Huyền Tông buồn rầu, ngày nhớ đêm thương, lập đài Tập Linh để cầu siêu cúng vái cho vong hồn Huệ Phi sớm siêu thăng. Cả ngàn mỹ nữ nơi hậu cung mà không ai có thể làm Đường Huyền Tông nguôi sầu.

Một hôm, thái giám Cao Lực Sĩ đi qua phủ Thọ vương thấy Dương Ngọc Hoàn là giai nhân tuyệt sắc, liền mật tấu với Đường Huyền Tông. Ban đầu, Dương Ngọc Hoàn được triệu vào cung làm "nữ đạo sĩ" đèn nhang, sớm hôm cầu nguyện cho linh hồn của Vũ Huệ Phi. Năm 745, "nữ đạo sĩ" Dương Ngọc Hoàn được Đường Huyền Tông sắc phong làm quý phi, biến những lời đồn đại ngoài dân gian về chuyện "cha cướp vợ con" thành hiện thực. Từ đó, Dương Ngọc Hoàn được gọi là Dương Quý Phi.

Vui duyên mới, hình ảnh Vũ Huệ Phi phai mờ dần trong lòng Đường Huyền Tông, rồi nỗi buồn rầu thương nhớ người cũ cũng tiêu tan, thay vào đó là nụ cười cởi mở, những cái liếc nhìn tình tứ, đắm say dành cho Dương Quý Phi. Để làm đẹp lòng giai nhân, Đường Huyền Tông phong cha nàng làm Binh bộ thượng thư. Ba chị của Dương Quý Phi thoắt cái trở thành phu nhân của Hàn Quốc, Quốc và Tần Quốc, mỗi tháng mỗi vị phu nhân hưởng lộc triều đình 30 vạn quan tiền. Anh họ Quý Phi là Dương Xuyên được phong làm tể tướng và được đổi tên là Dương Quốc Trung, uy quyền nghiêng đổ thiên hạ.

Về phần Dương Quý Phi, có thể nói, tuyệt thế giai nhân muốn gì là được nấy. Một vài chi tiết ghi chép trong sách sử đã cho thấy Huyền Tông sủng ái Quý Phi đến mức nào. Nhà vua đã cho xây cung Hoa Thanh Trì, là nơi dành riêng cho Quý Phi tắm và cho dẫn vào bên trong cung một suối nước nóng. Mỗi lần Quý Phi tắm xong, không vội mặc quần áo mà đứng ra bên ngoài hóng gió. Lúc đó, những người hầu biết ý đều lui xuống cả, chỉ có một mình Huyền Tông đứng lại nhìn ngắm vẻ đẹp như thần tiên của mỹ nhân họ Dương.

Người đẹp lại đặc biệt thích ăn quả vải của miền Nam. Để Quý Phi họ Dương hàng ngày đều có thể ăn quả vải tươi, Huyền Tông bèn cử người cưỡi ngựa chạy suốt ngày đêm, vận chuyển quả vải từ miền Lĩnh Nam đến thủ đô Tràng An trong thời gian ngắn nhất. Thời đó, nhà thơ nổi tiếng Đỗ Mục từng viết thơ châm biếm: “Nhất kỵ hồng trần phi tử tiếu, vô nhân tri thị lệ chi lai.” (Lính cưỡi ngựa chạy như bay, phi tử cười, nhưng không ai biết lính đi ngựa nhanh như vậy là để vận chuyển quả vải tươi đến kinh thành).

Chuyện xưa kể rằng lúc mới nhập cung, mãi không được gặp quân vương, Dương Ngọc Hoàn suốt ngày chẳng cười lấy một nụ. Một lần, Dương Ngọc Hoàn cùng mấy cung nữ vào ngự hoa viên ngắm hoa. Nghĩ rằng mình bị nhốt trong cung, uổng phí thanh xuân, Dương Ngọc Hoàn buông lời than thở: "Hoa à, hoa à! Ngươi mỗi năm mỗi tuổi đều có lúc nở, còn ta đến khi nào mới có được ngày ấy?". Lời chưa dứt, lệ đã tuôn.

Dương Ngọc Hoàn đưa tay vuốt cánh hoa, hoa chợt thu mình, khép lá, cuộn lại. Một cung nữ nhìn thấy và câu chuyện về sắc đẹp của Dương Ngọc Hoàn khiến hoa cũng phải xấu hổ (tu hoa) bắt đầu lan truyền từ đó. Đường Minh Hoàng nghe nói trong cung có "mỹ nhân tu hoa" liền triệu kiến, rồi mê mẩn và phong làm quý phi. Không ai ngờ rằng, cây hoa mà Dương Ngọc Hoàn chạm phải là hoa trinh nữ (hoa xấu hổ) và việc "thu mình, khép lá, cuộn lại" chỉ là một phản ứng tự nhiên của loại hoa này.

Sắc đẹp của Dương Quý Phi không chỉ được truyền tụng, mà còn đi vào trong thi ca. Nhà thơ Lý Bạch từng viết bài "Thanh bình điệu" để ca tụng sắc nước hương trời của Dương Quý Phi. Tuy nhiên, theo dã sử Trung Quốc, Dương Quý Phi cao 1 mét 64, nặng 69 kg (cũng có chỗ nói Dương Quý Phi cao 1 mét 55, nặng 60 kg). Dân gian Trung Quốc cũng lưu truyền câu "Hoàn phì, Yến sấu" (Hoàn béo, Yến gầy) để nói về sự đối nghịch về hình thể giữa mỹ nhân đời nhà Hán và mỹ nhân đời nhà Đường: Hoàng hậu Triệu Phi Yến của Hán Thành Đế nhỏ nhắn còn Dương Quý Phi của Đường Huyền Tông lại đẫy đà.