Người phụ nữ đầu tiên của Việt Nam được phong Lễ nghi Học sĩ

Xuất thân cao quý, học rộng hiểu nhiều, lại xinh đẹp nức tiếng, được đại thần đứng đầu triều đình yêu quý, nhưng cuộc đời bà lại kết thúc trong sự oan khiên.

Việt Nam từ xa xưa đã có thầy đồ, ông giáo, nhưng họ đều là nam giới. Người phụ nữ đầu tiên làm nghề giảng dạy ở nước ta xuất hiện vào thế kỷ 15, dưới thời nhà Lê. Bà chính là Nguyễn Thị Lộ (1400-1442). Bà Nguyễn Thị Lộ quê ở làng Hải Triều (còn gọi là Hải Hồ), nay thuộc xã Tân Lễ, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Bà xuất thân trong một gia đình khá giả, có cha làm nghề bốc thuốc. Từ bé, Nguyễn Thị Lộ đã được đọc sách, tinh thông Tứ thư, Ngũ kinh, Nam y, Nam sử…

Nguoi phu nu dau tien cua Viet Nam duoc phong Le nghi Hoc si

Nghệ sĩ Thuỳ Dung vào vai bà Nguyễn Thị Lộ trong vụ án Lệ Chi Viên. Ảnh: L.A

Nguoi phu nu dau tien cua Viet Nam duoc phong Le nghi Hoc si-Hinh-2

Chân dung Nguyễn Trãi, ảnh thờ tại Nhị Khê. Nguồn: Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.

Nguyễn Thị Lộ không chỉ thông minh, học rộng hiểu nhiều mà còn rất xinh đẹp. Trong một lần lên kinh thành bán chiếu, bà gặp Nguyễn Trãi và nên duyên với nhau. Từ khi làm thiếp của Nguyễn Trãi, Nguyễn Thị Lộ đã giúp chồng rất nhiều trong công việc, còn dạy cả con em thủ lĩnh và nghĩa quân ở Lam Sơn.

Sau khi vua Lê Thái Tông lên ngôi, Nguyễn Thị Lộ được đưa vào cung, phong làm Lễ nghi Học sĩ. Công việc của bà là thay vua và hoàng hậu quán xuyến mọi việc trong cung, thiết lập kỷ cương, dạy cung nữ và giảng sách cho vua.

Nguoi phu nu dau tien cua Viet Nam duoc phong Le nghi Hoc si-Hinh-3

Tượng đài Lễ nghi học sĩ Nguyễn Thị Lộ tại khu di tích lịch sử văn hóa Lệ Chi Viên

Nguyễn Thị Lộ chính là người phụ nữ đầu tiên ở Việt Nam được giao chức vụ cao như vậy. Nói cách khác, trường hợp của bà là chưa từng có tiền lệ ở thời kỳ trọng nam khinh nữ đó. Từ đây đánh dấu cột mốc quan trọng: Việt Nam có nhà giáo đầu tiên là phụ nữ.

Sử thần Vũ Quỳnh (1452 - 1516) từng khen người thiếp của Nguyễn Trãi rằng: “Thị Lộ đã cảm hóa được Lê Thái Tông, thuyết phục vua chăm chỉ đèn sách, lại giúp vua nhiều ý kiến để sửa trị nước. Cậu bé bất trị nay đổi thành một "Minh Quân" khác hẳn trước”.

Nhưng biến cố sau đó ập đến. Năm 1442, vua Lê Thái Tông sau một lần ghé Lệ Chi Viên của Nguyễn Trãi đã lâm bệnh nặng mà qua đời. Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ bị vu tội giết vua, tru di tam tộc.

Nguoi phu nu dau tien cua Viet Nam duoc phong Le nghi Hoc si-Hinh-4

Ảnh minh họa án oan của gia tộc Nguyễn Trãi

Mãi đến 20 năm sau, vua Lê Thánh Tông mới xuống chiếu giải oan cho Nguyễn Trãi. Đại thần và vợ bị Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh hãm hại vì đã giúp đỡ bà phi Ngô Thị Ngọc Dao (mẹ vua Lê Thánh Tông). Bên cạnh đó là sự thù ghét của một nhóm quan lại trong triều đình ngày ấy.

Vụ án “Lệ Chi viên” và Nguyễn Trãi bị “tru di tam tộc” ra sao?

Theo nhiều phân tích, vụ án "Lệ Chi viên" chính là do bà Nguyễn Thị Anh dàn dựng.

Vụ án "Lệ Chi viên" được xem là một trong những vụ án gây tranh luận nhiều nhất trong sử Việt. Đằng sau việc vua Lê Thái Tông băng hà đột ngột ở tuổi 20 là án "tru di tam tộc" thảm khốc đối với công thần Nguyễn Trãi, người được hậu thế hết sức ngưỡng mộ. 22 năm sau án tru di, vua Lê Thánh Tông lên ngôi có đưa ra câu thơ giải oan cho Nguyễn Trãi, "Lòng Ức Trai sáng tựa sao Khuê", nhưng cũng chỉ là gỡ bỏ đi cái nỗi oan giết vua, chứ không đi vào chi tiết sự thật. Trong suốt hàng trăm năm qua, nhiều nhà sử học đều nghiên cứu về vụ án "Lệ Chi viên" và tranh luận về nỗi oan khuất của Nguyễn Trãi.

Định mệnh

Bí ẩn thân thế của vua Lê Nhân Tông và cái chết thảm năm 18 tuổi

Cái chết của vị vua hiền đức Lê Nhân Tông và thân mẫu trong chính biến năm 1459 khiến các quan văn võ nuốt hận ngậm đau, trăm họ xót thương, than trách thế sự bất công khi để người tốt phải chịu tang thương ai oán...

Một đấng minh quân tài đức vẹn toàn

Vua Lê Nhân Tông (Lê Bang Cơ) là vị hoàng đế thứ ba của nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam, trị vì trong vòng 17 năm, từ năm 1442 sau khi vua Lê Thái Tông qua đời.

Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh đã ra tay sát hại vua Lê Thái Tông?

Trong cuốn Lễ nghi học sĩ Nguyễn Thị Lộ với thảm án Lệ Chi Viên, các nhà sử học và một số nhà khoa học đã chỉ rõ, chủ mưu của vụ thảm án Lệ Chi Viên là Tuyên từ Hoàng thái hậu Nguyễn Thị Anh.

Theo sách "Đại Việt sử ký toàn thư", Nguyễn Thị Anh người xã Bố Vệ, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa, nay là phường Đông Vệ, thành phố Thanh Hóa. Nguyễn Thị Anh vào cung làm vợ thứ tư của vua Lê Thái Tông trong lúc Lê Thái Tông đã có bà phi Dương Thị Bí sinh được con trai cả là Lê Nghi Dân và Lê Nghi Dân cũng đã được lập làm hoàng thái tử. Từ khi gặp bà Nguyễn Thị Anh, vua Lê Thái Tông rất sủng ái và phong bà làm Thần phi.

Đọc nhiều nhất

Tin mới