Ngày 14/11/1908, vị Hoàng đế thứ 11 của vương triều Đại Thanh là Quang Tự đột ngột qua đời. Cái chết bất ngờ của vị vua yểu mệnh này đã trở thành cột mốc đánh dấu cho sự xuất hiện của một cậu bé chưa tròn 3 tuổi bước lên võ đài lịch sử thời bấy giờ.
Nhân vật này chính là Ái Tân Giác La Phổ Nghi – người được Từ Hi Thái hậu chỉ định làm Tân đế kế vị.
Thế nhưng ít ai biết rằng vào ngày vị Hoàng đế này cử hành lễ lên ngôi, chính người cha ruột của ông là Thuần Thân vương Tải Phong đã vô tình nói ra một "lời tiên tri" ứng nghiệm lên hậu vận Thanh triều chỉ vài năm sau đó.
Đường đến ngai vàng nhiều góc khuất của vị Hoàng đế nhỏ tuổi
 |
| Chân dung Hoàng đế Phổ Nghi (bên trái) và hình ảnh hồi nhỏ của ông được tái hiện trong một tác phẩm điện ảnh. (Ảnh: Nguồn Baidu). |
Ái Tân Giác La Phổ Nghi (1906 – 1967) là vị Hoàng đế thứ 12 và cũng là vị vua cuối cùng của triều đại Mãn Thanh nói riêng cũng như chế độ phong kiến Trung Hoa nói chung.
Sau cái chết của vua Quang Tự, Phổ Nghi được Từ Hi chỉ định làm người nối ngôi và thuận lợi kế vị dưới sự trợ giúp từ cha ruột là Nhiếp chính vương lúc bấy giờ, tức Thuần thân vương Tải Phong.
Tuy nhiên điều khiến hậu thế không khỏi băn khoăn nằm ở chỗ, vào thời điểm được chọn làm Tân đế, Phổ Nghi chỉ mới hơn 2 tuổi, về cơ bản không đủ năng lực để lèo lái cả một quốc gia đã trượt dài trên đà diệt vong khi đó. Vậy đâu là lý do khiến Từ Hi lại chọn ông làm người kế vị?
Lý giải về quyết định này của Tây Thái hậu, nhiều học giả cho rằng việc bà chọn Phổ Nghi làm Hoàng đế tiếp theo xuất phát từ hai động cơ dưới đây.
Thứ nhất, xét về huyết thống và xuất thân, Phổ Nghi là lựa chọn thích hợp nhất của Từ Hi trong thời điểm lúc bấy giờ.
Phổ Nghi là con trai thứ của Thuần Thân vương Tải Phong, và Tải Phong sinh thời vốn là em trai cùng cha khác mẹ của Quang Tự. Như vậy, Phổ Nghi chẳng những mang trong mình huyết thống của hoàng tộc Ái Tân Giác La mà còn có mối quan hệ ruột thịt gần gũi với vị vua đương triều lúc bấy giờ.
Không chỉ dừng lại ở đó, vị Tân đế này còn có mối liên hệ gần gũi với chính Từ Hi Thái hậu. Bởi mẹ ông là con gái của đại thần Vinh Lộc – một trong những người ủng hộ trung thành của Từ Hi trên vũ đài chính trị. Việc mẹ Phổ Nghi được gả cho Thân vương hoàng tộc như Tải Phong cũng là một ân huệ của Từ Hi ban cho gia tộc Vinh Lộc.
Như vậy xét trên phương diện huyết thống hoàng tộc, thân phận, bối cảnh hay quan hệ thân – sơ, Phổ Nghi đều là một ứng cử viên hội tụ đầy đủ những yếu tố phù hợp để kế vị, nhất là khi Hoàng đế Quang Tự khi còn tại thế vẫn không có người nối dõi.
Thứ hai, việc Từ Hi lập một đứa trẻ chưa đầy 3 tuổi như Phổ Nghi lên ngôi thực chất là dã tâm chính trị của vị Thái hậu này.
 |
| Việc đưa một đứa trẻ mới hơn 2 tuổi như Phổ Nghi lên ngôi thực chất là nước cờ cuối đời đầy toan tính của Từ Hi Thái hậu. (Ảnh: Nguồn Baidu). |
Có không ít ý kiến cho rằng, Tây Thái hậu mới chính là người đứng sau hạ độc và gây ra cái chết của Quang Tự đế. Điều này thể hiện rõ tham vọng quyền lực và thủ đoạn chính trị tàn nhẫn của bà.
Theo lý giải của tờ báo Sina, mặc dù đã lâm bệnh nặng vào thời điểm chọn người kế vị, thế nhưng Từ Hi vẫn đang trông chờ bệnh tình của mình bình phục để tiếp tục buông rèm nhiếp chính.
Và để có thể thuận lợi nắm quyền sau khi Quang Tự qua đời, bà đã lựa chọn người nối ngôi là một đứa trẻ chưa đầy 3 tuổi để dễ bề thao túng, điều khiển.
Thế nhưng hết thảy những toan tính thể hiện dã tâm thâm độc và sự tham lam vô độ này của Từ Hi đã không thành hiện thực. Bởi bà cũng nhanh qua đời chỉ ngay sau khi Hoàng đế Quang Tự băng thệ đúng một ngày.
"Lời tiên tri" vu vơ của cha ruột trong lễ lên ngôi ứng nghiệm lên hậu vận Phổ Nghi và Thanh triều sau này
Tương truyền rằng vào thời điểm tin tức Phổ Nghi được chọn làm Tân đế được truyền tới nơi, phủ đệ của Thuần Thân vương Tải Phong lúc đó chẳng những không hề vui mừng mà còn mang không khí nặng nề như thể nhà có tang sự.
Bà nội của ông là Lưu Giai thị đã sợ hãi và lo lắng tới mức bất tỉnh nhân sự. Còn bản thân Phổ Nghi vì không muốn xa gia đình nên đã khóc lóc, náo loạn, không chịu theo các thái giám về hoàng cung.
Thế nhưng ý chỉ của Thái hậu chẳng khác nào lệnh vua ban, Thân vương Tải Phong vốn không có quyền phản đối, chỉ còn cách để cho nhũ mẫu ôm người con trai thứ của mình lên kiệu để tiến vào Tử Cấm Thành.
Ngày 14/11/1908, Quang Tự đế băng hà. Từ Hi Thái hậu chỉ thị Phổ Nghi kế vị, cũng cho Tải Phong đảm nhiệm chức Nhiếp chính vương giám quốc.
Chỉ đúng 1 ngày sau đó, Tây Thái hậu cũng băng thệ, chấm dứt thời kỳ nắm quyền kéo dài hơn nửa thế kỷ mà vị Lão Phật gia khét tiếng ấy từng hô mưa gọi gió.
Tháng 12 năm ấy, thời tiết trở lạnh bất thường, tiếng chuông cổ trong điện Thái Hòa ở Tử Cấm Thành vang vọng, báo hiệu sự bắt đầu của nghi lễ sắc phong cho vị Hoàng đế mới.
Có giai thoại còn truyền lại rằng, nghi lễ lên ngôi long trọng lần ấy đã diễn ra một cách hết sức hoang đường. Bởi bá quan văn võ dù dự lễ nhưng chẳng có lấy nửa điểm vui vẻ, ai ai cũng mang nét mặt lo lắng, u ám.
Phổ Nghi lúc đó vừa mới vào cung, đối mặt với những thứ lạ lẫm này đều hết sức sợ hãi, e dè. Thời tiết khắc nghiệt của mùa đông năm ấy vốn đã khiến cho vị vua nhỏ tuổi chẳng cách nào chịu nổi, hơn nữa còn phải ngồi một mình trên ngai vàng lạnh ngắt, nghe những thứ âm nhạc đinh tai nhức óc, nhìn những người xa lạ ở dưới huơ tay múa chân.
Tới lúc tiến hành nghi thức quỳ lạy, vị Hoàng đế nhỏ tuổi không khỏi sợ hãi trước những tiếng hô vang trời của quần thần. Ông vội muốn chạy xuống khỏi long ỷ, vừa khóc vừa kêu:
"Ta phải về nhà! Ta phải về nhà!".
Thấy con trai sắp phá hỏng cả nghi lễ quan trọng, cha ông là Tải Phong đang quỳ bên ngai vàng, không còn cách nào khác đành phải dùng thân mình ngăn cản bước chân đang toan chạy xuống của Phổ Nghi.
Vị Hoàng đế nhỏ tuổi càng khóc lớn hơn, luôn miệng nói muốn về nhà. Thanh âm non nớt vang vọng cả điện Thái Hòa, khiến cho bản thân Tải Phong căng thẳng vô cùng, vội vàng nói đại ra một câu dỗ dành:
"Đừng khóc, sắp hết rồi, sắp hết rồi!".
Mặc dù sau đó nghi lễ sắc phong cũng miễn cưỡng hoàn thành. Thế nhưng không khí càng thêm nặng nề, sắc mặt văn võ bá quan ai ai cũng âm trầm.
Sau buổi lễ hôm ấy, quan lại trong triều đều truyền tai nhau nhiều lời chê trách về việc Nhiếp chính vương nói ra những lời xui xẻo ngay trong lễ lên ngôi của Tân đế.
Bởi lẽ theo quan niệm của người thời bấy giờ, ai cũng không được tùy tiện nói ra những chữ mang hàm ý tiêu cực như "hết", "chết", "mất", "diệt" trong các ngày lễ lớn của vương triều, đặc biệt là vào thời điểm vận nước đang ở buổi suy vi như lúc đó.
Cũng bởi vậy mà không ít người đã cho rằng, câu nói vô tình của Thuần Thân vương Tải Phong chính là một điềm báo đại hung đối với hậu vận của vương triều Đại Thanh. Và thực tế lịch sử cũng đã chứng minh, lời "tiên tri" vu vơ của Tải Phong năm nào quả thực đã ứng nghiệm lên vận mệnh Thanh triều.
Sự thực là chỉ vẻn vẹn 4 năm sau khi đăng cơ, chiếu thư thoái vị của Phổ Nghi đã được công bố ra ngoài vào năm 1912, đánh dấu sự sụp đổ của nhà Thanh và cũng là sự kết thúc của thời kỳ phong kiến trong lịch sử Trung Hoa.
