Trong nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature Conservation, các chuyên gia cho biết đã phát hiện loài cá Moema claudiae trong cuộc khảo sát diễn ra vào tháng 4/2024 tại một ao nước nhỏ thuộc lưu vực sông Mocovi (Bolivia), cách địa điểm sinh sống cũ (nơi hiện đã bị san phẳng làm đất nông nghiệp) khoảng 100 km về phía tây bắc.
Đây là lần đầu tiên các nhà nghiên cứu phát hiện loài cá Moema claudiae tưởng đã tuyệt chủng vào 20 năm trước.
Điều khiến các nhà khoa học bất ngờ hơn là tại cùng khu vực này, quần thể cá Moema claudiae được ghi nhận chung sống với 6 loài cá killi khác (bao gồm: Moema beucheyi, Spectrolebias filamentosus...).
Việc phát hiện 7 loài cá sinh sống trong cùng một sinh cảnh hẹp tạo nên quần xã có đa dạng di truyền cao nhất từng được ghi nhận trên toàn thế giới đối với họ cá này.
Chia sẻ về phát hiện quan trọng này, nhóm nghiên cứu nhận định vị trí địa lý đặc biệt của khu vực: nơi giao thoa giữa rừng rậm Amazon và thảo nguyên Llanos de Moxos đã khiến nơi đây trở thành môi trường sống thích hợp với nhiều loài. Sự pha trộn giữa hai hệ sinh thái khổng lồ này tạo ra các điều kiện thủy văn độc đáo, cho phép các loài từ cả hai vùng cùng hội tụ và phát triển.
Bên cạnh đó, đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử, các nhà khoa học thu thập được hình ảnh màu của Moema claudiae khi còn sống. Trong số các mẫu vật thu được (gồm cả cá thể đực và cái), con đực dài khoảng 39 mm đã giúp xác nhận đặc điểm nhận dạng độc nhất mà trước đây chỉ được biết qua bản vẽ: một vết đen lớn chạy dọc vùng vai.
Trước phát hiện này, sách đỏ IUCN đã liệt kê Moema claudiae vào nhóm “cực kỳ nguy cấp” (critically endangered). Sự tồn tại của quần thể cuối cùng này càng trở nên mong manh hơn giữa bối cảnh Bolivia đã mất tới 10 triệu hecta rừng chỉ trong 25 năm qua.
Các nhà nghiên cứu cho biết khám phá mới là một cơ hội độc đáo để bảo vệ loài cá Moema claudiae. Theo tác giả nghiên cứu Thomas Lietz, việc tái phát hiện loài cá tưởng đã tuyệt chủng này có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Ông cho biết khám phá này sẽ mang đến cho các nhà khoa học cơ hội bảo vệ loài cá này trong môi trường sống tự nhiên.
