Một câu hỏi thú vị được đặt ra: "Không có ngân hàng, không có chuyển khoản, vậy hoàng đế Trung Quốc thời xưa phát lương cho hàng vạn quan lại khắp cả nước bằng cách nào?". Sau khi biết được đáp án, nhiều người không khỏi trầm trồ: Cổ nhân thật sự quá thông minh!
Trên thực tế, vấn đề phát lương trong xã hội phong kiến Trung Quốc không được sử sách ghi chép cụ thể, khiến giới nghiên cứu lịch sử gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, trong các bộ phim cổ trang Trung Quốc, khán giả có thể thấy nhắc đến cụm từ "quốc khố" - nơi cất giữ tài sản quốc gia và là trung tâm điều phối việc chi trả lương bổng cho quan lại.
Theo ghi chép, vào thời Ngụy Tấn Nam Bắc triều, triều đình Trung Hoa áp dụng chế độ quân điền đó là chia đất công bằng để nuôi sống quan lại và binh lính. Sang thời Nhà Hán, chính quyền sử dụng hình thức phát lương bằng lúa gạo, tức là trả công bằng lương thực thay vì tiền. Đến thời Nhà Đường, khi nền kinh tế phát triển mạnh, triều đình không chỉ phát lúa gạo, tiền đồng, mà còn cấp đất đai cho quan lại tùy theo phẩm cấp, với diện tích và chất lượng khác nhau.
Điều đáng chú ý là quan lại không cần trực tiếp đến kho bạc để nhận lương, mà có thể ủy quyền cho người hầu hoặc gia nhân đến nhận thay. Họ hoàn toàn có thể ngồi nhà "chờ lương về", không cần lo lắng. Hình thức này phần nào tương tự việc hiện nay một số cơ quan, doanh nghiệp phát phiếu mua hàng cho nhân viên - người nhận chỉ cần đem phiếu đến cửa hàng liên kết để tiêu dùng.
Dù cách chúng ta hàng nghìn năm, nhưng những phương thức tổ chức, chi trả và quản lý tài sản trong xã hội phong kiến Trung Quốc vẫn cho thấy một hệ thống hành chính có tính quy củ, sáng tạo và hiệu quả. Không hổ danh là cổ nhân!
