Tảng đá trắng linh thiêng của người Inca

Ở khu trung tâm Inca của Peru, ẩn mình trong những ngọn núi, có một tảng đá chạm khắc kỳ lạ ít người biết đến.

Theo Thiên Lý/Giáo dục & Thời đại 14/12/2021 12:54

Bị lu mờ so với những tàn tích nổi tiếng Machu Picchu nhưng địa điểm có tác phẩm điêu khắc bị lãng quên này lại là nơi linh thiêng nhất của đế chế Inca.

Khám phá Vilcabamba

Hiram Bingham, người khám phá Vilcabamba (ảnh chụp năm 1912).

Năm 1911, chính trị gia và nhà khảo cổ học người Mỹ, Hiram Bingham có kế hoạch nghiên cứu khoa học địa điểm cổ của người Inca ở Peru. Là một nhà leo núi thành thạo, ông cho rằng, mình có nhiều thuận lợi khi đi sâu tìm kiếm các tàn tích của nền văn minh Inca.

Tháng 7 năm đó, Bingham bắt đầu chuyến thám hiểm khảo cổ học do Đại học Yale (Mỹ) tài trợ, với mục tiêu khám phá “thành phố đã mất của người Inca”, được gọi là Vilcabamba.

Mặc dù, cơ hội tìm thấy địa điểm được coi là khá thấp, nhưng lòng dũng cảm và sự kiên định của Hiram Bingham đã dẫn đến thành công. Vilcabamba có khu định cư Vitcos tọa lạc được Bingham định vị, và thủ đô bí mật thứ hai của Inca một lần nữa có tên trên bản đồ.

Vitcos là nơi ở của những người cai trị và quý tộc, đồng thời cũng là trung tâm nghi lễ, cho đến khi người Tây Ban Nha chinh phục thành trì cuối cùng này của người Inca vào năm 1572. Khu vực này có địa hình khá gồ ghề, bao gồm những vùng đất thấp, núi cao, sông rộng và rừng rậm, khiến việc tiếp cận khá khó khăn, ngay cả ngày nay.

Người Inca chiếm đóng vùng đất này ít nhất là từ năm 1450. Vào thời điểm đó, họ đã thành lập các trung tâm lớn tại Vitcos, Vilcabamba, Machu Picchu và Choquequirao.

Sau cuộc chinh phục Inca của những người Tây Ban Nha, Vitcos hầu như bị lãng quên, còn tương đối hoang sơ trong nhiều thế kỷ, cho đến khi được Hiram Bingham tái phát hiện trong chuyến thám hiểm của ông vào năm 1911.

Xem những mô tả của người Tây Ban Nha để lại, Bingham tập trung vào một vùng gọi là “Rosaspata”. Cuối cùng đã đưa ông đến những khám phá về cung điện của Vitcos và tảng đá trắng thiêng liêng Nusta Hispana.

Tuy nhiên, Vitcos ít được mọi người viếng thăm và nó chưa được phục hồi, không như một số địa điểm Inca nổi tiếng hơn. Nó nằm ở một vị trí dễ phòng thủ, được bao quanh bởi các sườn núi dốc, chỉ có thể tiếp cận duy nhất qua một độc đạo hẹp. Tầm nhìn bao quát nơi các đèo núi tiếp cận địa điểm cho thấy, đây là một vị trí quan trọng trong khu vực.

Người Inca ưa thích Vitcos và đến đây cư trú vì độ cao của nó cao hơn Vilcabamba (2.980m so với 1.450m). Vitcos có khí hậu mát mẻ hơn và môi trường trong lành, được ví như ngôi nhà cao nguyên của người Inca.

Tảng đá linh thiêng

Tàn tích khu đền thờ của người Inca ở Vitcos.

Nusta Hispana, hay “Tảng đá trắng linh thiêng”, nằm cạnh Vitcos, ở trung tâm của một khu đền, có chiều ngang rộng nhất khoảng 15m, cao 8m và được chạm khắc nhiều hình ảnh trên đó. Có một dòng suối tự nhiên chạy quanh tảng đá, hình thành một hồ sâu ở dưới chân nó. Các thầy tu Inca được biết đã đứng dựa vào vách đá thẳng đứng, kêu gọi các linh hồn ở dưới hồ này.

Những người Tây Ban Nha đầu tiên đến thăm Vitcos dưới triều đại của Manco Inca (một nhà cai trị Inca thời hậu chinh phục) và từng tham dự các nghi lễ quan trọng của người Inca tại tảng đá trắng này. Một số tài liệu cho thấy, Titu Cusi, con trai của Quốc vương Manco Inca, đã mời hai thầy dòng đến ở tại Vitcos.

Tuy nhiên, hai người này cho rằng, tảng đá trắng được dùng để thờ ma quỷ. Thực tế, truyền thuyết kể rằng, ma quỷ từng xuất hiện tại đây, gây thương tích và giết chết những người đến cúng bái và thường gầm lên một tiếng dữ dội khi ra tay. Chính vì vậy, những người Tây Ban Nha đã quyết định phá hủy địa điểm trên.

Theo Bingham, trong khi Titu Cusi có việc rời khỏi Vitcos, hai thầy dòng Garcia và Ortiz đã cùng những người bản địa cải đạo đến đốt cháy Đền Mặt trời và thiêu rụi tảng đá trắng nhằm mục đích trục xuất ác quỷ Lucifer ra khỏi nơi này.

Tuy nhiên, hành động trên đã khiến người Inca tức giận, họ suýt giết chết hai thầy dòng. Nhưng Titu Cusi được biết là một người khoan dung và dường như thực dụng về chính trị nên ông ta quyết định tha mạng cho cả hai. Ông chỉ trục xuất một người khỏi đế chế Inca, cho phép thầy dòng Ortiz ở lại.

Thật không may, quyết định này lại là án tử đối với Ortiz. Khi Titu Cusi đột ngột qua đời vì một căn bệnh không rõ nguyên nhân, người Inca đổ lỗi cho thầy dòng về cái chết của thủ lĩnh họ và Ortiz đã bị tra tấn, rồi cuối cùng bị giết.

Ngày nay, gần vách đá của ngôi đền lớn, còn rải rác những hòn đá được chế tác đánh dấu nơi thực hiện các nghi lễ thiêng liêng của người Inca. Địa điểm này không còn bị lãng quên mà đang được bảo tồn, khách du lịch tỏ ra thích thú khi đến thăm và ngắm nhìn dấu tích tảng đá trắng, trái tim thiêng liêng của người Inca.

#Tảng đá trắng linh thiêng #người Inca #tảng đá

Tảng đá kỳ dị khiến ai cũng nghĩ là sản phẩm của người ngoài hành tinh

Al Naslaa chỉ là một trong nhiều tảng đá ở Tayma Oasis có vẻ ngoài độc đáo, nhưng chính sự phân chia gần như hoàn hảo đó đã khiến nó trở nên nổi bật.

Ốc đảo Tayma của Ả Rập Xê Út là nơi chứa đựng một bí ẩn địa chất 4.000 năm tuổi - một khối đá kỳ lạ tách ra ở giữa một cách hoàn hảo với độ chính xác không thể ngờ.

Xem chi tiết

Dùng kim cương cắt tảng đá đỏ, chuyên gia nói đúng 1 câu với chủ nhân

Bởi thứ anh tìm được quý giá hơn vàng rất nhiều lần!

Năm 2015, David Hole đang thực hiện tìm kiếm ở Công viên Vùng Maryborough gần Melbourne, Úc. Được trang bị máy dò kim loại, anh ta phát hiện ra một thứ khác thường - một tảng đá rất nặng, màu đỏ, bên ngoài lẫn một ít đất sét màu vàng.

Anh ta mang nó về nhà và thử mọi cách để đập vỡ tảng đá vì bản thân chắc chắn sẽ có một cục vàng bên trong tảng đá - bởi, dù sao thì Maryborough nằm ở vùng Goldfields, nơi cơn sốt tìm vàng của Úc lên đến đỉnh điểm vào thế kỷ 19.

Để khám phá bên trong tảng đá, David Hole đã thử cưa đá, máy mài góc, máy khoan, thậm chí ngâm thứ đó trong axit. Tuy nhiên, ngay cả một chiếc búa tạ khi đập vào tảng đá cũng không thể tạo ra tiếng.

Đó là bởi vì thứ mà người này đã rất cố gắng để khám phá không phải là vàng. Thứ đó thậm chí còn giá trị hơn vàng rất nhiều lần.

Gía trị thật của tảng đá

Vì không thể mở được 'tảng đá', nhưng David Hole vẫn bị nó hấp dẫn, gây tò mò. Năm 2018, người này liền mang tảng đá đến Bảo tàng Melbourne để nhận dạng.

Nhà địa chất Dermot Henry của Bảo tàng Melbourne sau khi xem xét tảng đá và nói với David Hole rằng: "Anh hãy đứng vững nhé, vì thứ anh có được quý giá hơn vàng rất nhiều lần, đó là một thiên thạch cực hiếm!".

Nghe xong, David Hole không tin vào tai mình, bởi thứ anh có thể nghĩ chỉ là vàng bên trong.

Thiên thạch Maryborough nặng 17kg, dài 39cm, rộng 14cm, và cao 14cm.

Nói với The Sydney Morning Herald, nhà địa chất Dermot Henry cho biết: "Thiên thạch quý hiếm này có vẻ ngoài như được điêu khắc và có nhiều vết lõm như lúm đồng tiền. Điều đó được hình thành khi thiên thạch lao qua bầu khí quyển Trái Đất, sức nóng của bầu khí quyển tạo nên chúng (vết lõm)".

"Tôi đã nhìn rất nhiều tảng đá mà mọi người nghĩ là thiên thạch. Trên thực tế, sau 37 năm làm việc tại bảo tàng và xem xét hàng nghìn tảng đá, chỉ có hai trong số đó là thiên thạch thật" - nhà địa chất nói.

Và đây là một trong hai.

Một nhà địa chất khác của Bảo tàng Melbourne, Bill Birch, cho biết: "Nếu bạn nhìn thấy một tảng đá trên Trái Đất như thế này và khi bạn nhặt nó lên, nó sẽ không nặng như vậy. Thiên thạch rất nặng".

Ảnh: Bảo tàng Melbourne

Hành trình tỷ năm

Các nhà nghiên cứu đã xuất bản một bài báo khoa học mô tả thiên thạch 4,6 tỷ năm tuổi, được họ gọi là Maryborough theo tên thị trấn gần nơi David Hole tìm thấy.

Nó nặng 17 kg, và sau khi dùng cưa kim cương để cắt một lát nhỏ, họ phát hiện ra thành phần của nó có tỷ lệ sắt cao, và nhận định tảng đá này là một vẫn thạch H5. [Vẫn thạch là phần còn lại của thiên thạch bị cháy một phần và rơi xuống Trái Đất].

Theo Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Khối thịnh vượng chung (CSIRO) xác định niên đại bằng carbon, thìthiên thạch Maryborough đã có mặt trên Trái Đất từ 100 đến 1.000 năm, và có một số lần nhìn thấy thiên thạch từ năm 1889 đến 1951 có thể tương ứng với sự xuất hiện của nó trên hành tinh của chúng ta.

Sau tảng đá được cắt ra, các nhà khoa học cũng có thể nhìn thấy những giọt khoáng kim loại kết tinh nhỏ trong suốt nó, cực đẹp được gọi là chondrules.

Hình ảnh chondrules tuyệt đẹp bên trong thiên thạch. Ảnh: CSIRO

Nhà địa chất Dermot Henry của Bảo tàng Melbourne cho biết: "Các thiên thạch mang đến cho con người cách thức khám phá không gian rẻ nhất. Chúng đưa chúng ta quay ngược thời gian, cung cấp manh mối về tuổi, sự hình thành và hóa học của Hệ Mặt Trời (bao gồm cả Trái Đất)".

"Một số cung cấp cái nhìn về bên trong sâu thẳm của hành tinh chúng ta. Trong một số thiên thạch, có 'stardust' thậm chí còn lâu đời hơn cả Hệ Mặt Trời của chúng ta, cho chúng ta thấy cách các ngôi sao hình thành và phát triển để tạo ra các nguyên tố của bảng tuần hoàn. Các thiên thạch quý hiếm khác chứa các phân tử hữu cơ như axit amin; các khối xây dựng của sự sống."

Mặc dù các nhà nghiên cứu vẫn chưa biết thiên thạch đến từ đâu và nó có thể đã ở trên Trái Đất bao lâu, nhưng họ có một số phỏng đoán.

Hệ Mặt Trời của chúng ta đã từng là một thế giới hỗn loạn của bụi và đá chondrite. Cuối cùng thì lực hấp dẫn đã kéo rất nhiều vật chất này lại với nhau thành các hành tinh, nhưng phần còn lại hầu hết kết thúc trong một vành đai tiểu hành tinh khổng lồ.

Dermot Henry nói với Channel 10 News rằng: "Thiên thạch đặc biệt này có lẽ xuất phát từ vành đai tiểu hành tinh giữa sao Hỏa và sao Mộc, và nó bị đẩy ra khỏi đó bởi một số tiểu hành tinh đâm vào nhau, rồi một ngày nó lao vào Trái Đất" .

Các nhà nghiên cứu cho rằng thiên thạch Maryborough hiếm hơn vàng rất nhiều. Nó là một trong 17 thiên thạch từng được ghi nhận ở bang Victoria của Úc, và nó có khối lượng chondritic lớn thứ hai, sau một mẫu vật khổng lồ nặng 55kg được xác định vào năm 2003.

Năm 2018, một thiên thạch đã mất 80 năm, qua 2 đời chủ nhân và một thời gian bị dùng làm vật chắn cửa - mới trở lại được đúng thân phận cao quý của nó.

Nếu vô tình tìm thấy tảng đá nặng, khó vỡ, rất có thể bạn đang năm trong tay một mỏ vàng!

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Proceedings of the Royal Society of Victoria.

Xem chi tiết

Liều mình chạm vào "đám tóc đen" kinh dị trong hang động

Quả thực đá trong hang động có thể mọc tóc sao?

Nhóm thám hiểm người Mỹ tình cờ tìm thấy ra một hang động trong chuyến đi thực địa. Sau một hồi bàn bạc, họ tiến vào xem xét, trong ánh sáng mù mờ từ đèn đeo trên đầu, họ phát hiện ra ngay phía trên đầu có một tảng đá lớn vô cùng kỳ lạ. Không hiểu vì sao, giữa tảng đá mọc ra rất nhiều tóc. Tóc mọc thành từng đám dày đặc, đen kịt cả một vùng.

Thấy sự lạ, nhiều người trong nhóm hoảng loạn tột độ. Họ cảm thấy sợ hãi luôn miệng nói không tin rằng tảng đá có thể mọc lông. Hơn nữa, đám lông tóc này còn khiến cho người nhìn cảm giác rất khó chịu. Có người nói, anh ta thấy dường như lông của tảng đá có thể di chuyển nữa.

Trong lúc đi thực địa, một nhóm thám hiểm người Mỹ tình cờ phát hiện tảng đá trong hang động có thể "mọc tóc". (Ảnh: Kknews)

Thế nhưng, Brian Wayne, một chuyên gia thực địa trong nhóm, ngay từ lúc phát hiện không hề có biểu hiện lo sợ. Ngược lại, anh ta mạnh dạn bước lên trước, dùng tay sờ vào đám lông tóc kỳ dị đó. Hành động này của Brian khiến ai cũng phải sởn da gà. Không ít người lên tiếng khuyên can anh đừng tự ý động chạm lung tung kẻo rước họa vào thân.

Brian chỉ cười và nói với họ rằng: "Mọi người đừng lo, tôi đã quan sát kỹ và biết rõ lai lịch của tảng đá đầy tóc này rồi, cứ đến đây xem đi". Thấy biểu hiện quyết đoán của Brian, mọi người dần bình tâm lại và bắt đầu tới gần hơn để xem xét. Hóa ra, đám lông tóc vốn không phải mọc ra từ tảng đá. Chúng thực sự là tập hợp của vô số nhện bám trên đó mà thôi.

Theo Brian, đám nhện đó có tên gọi rất đáng yêu là "Ông bố chân dài" (Daddy Longlegs). Ngoài cái tên "Ông bố chân dài" chúng còn có những cái tên khác như "Harvestmen" hoặc "Shepherd Spiders". Tuy vậy tên khoa học của chúng thực sự là Opiliones.

Thực chất, đám "lông tóc" trên tảng đá là tập hợp của những con nhện có tên "Ông bố chân dài". (Ảnh: Kknews)

"Ông bố chân dài" không làm hại tới con người, chúng hoàn toàn vô hại, không có răng nanh, không có nọc độc. Nhện "Ông bố chân dài"sống ở khắp mọi châu lục trên thế giới trừ Nam Cực. Chúng thường được tìm thấy ở các khu vực ẩm ướt như dưới tảng đá, bên trong hang động và dưới thảm lá rụng.

Nhện "Ông bố chân dài" do không có nọc độc nên chúng buộc phải tiến hóa hơn để sống sót trong môi trường tự nhiên. Chúng có thể giả vờ chết, ngụy trang chính mình và thậm chí sản xuất một loại hóa chất có mùi hôi cực mạnh có thể đẩy lùi kẻ thù.

Mặc dù sở hữu đôi chân dài nhưng loài nhện dị biệt "Ông bố chân dài" không di chuyển nhiều thay vào đó chúng tụ tập với nhau thành đàn rất lớn, nhất là vào mùa thu và mùa đông. Các nhà khoa học đặt giả thiết rằng đây là một kiểu phòng vệ chống lại kẻ thù hoặc chúng làm vậy để duy trì độ ẩm trong mùa khô.

Nhện "Ông bố chân dài" là một loài vô hại, không có độc và thích sống tụ tập thành đàn trong hang động, tảng đá. (Ảnh: Kknews)

Các nhà khoa học đã tình cờ phát hiện ra một hóa thạch 400 triệu năm tuổi của một con nhện "Ông bố chân dài" ở Scotland. Điều này cho thấy chúng có mặt trên Trái đất trước cả loài khủng long hàng trăm triệu năm.

Ngoài ra, sau khi nghiên cứu, họ thấy rằng "Ông bố chân dài" chỉ có một đôi mắt, không sản xuất ra tơ, có một cơ thể hợp nhất thay vì có "eo" như hầu hết các loài nhện khác. Bởi vậy, các nhà khoa học đã nghi ngờ rằng chúng liên quan chặt chẽ với loài bò sát hơn là loài nhện.

Xem chi tiết