Theo nhà khoa học, lương y Bùi Đắc Sáng (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội), cam có giá trị dinh dưỡng rất cao, có tác dụng bổ dưỡng sức khỏe và tăng cao sức đề kháng cho cơ thể.

Nhiều loại vitamin có giá trị trong trái cam cho sức khỏe như vitamin C, vitamin B9 (acid folic) rất có lợi trong việc phục hồi sức khỏe cho người bị bệnh.

Bên cạnh đó, cam còn rất có lợi để phòng ngừa bệnh tim mạch, bệnh mỡ máu cao, chống lão hóa và tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể.

Lương y Bùi Đắc Sáng cũng nêu cách sử dụng cam hiệu quả. Trong đó, tác dụng thứ nhất là giải khát, mát phổi, tiêu đờm (cách dùng: vắt lấy nước uống). Tác dụng thứ hai là trị đờm trệ, tiêu hóa kém (cách dùng: vỏ cam sắc lấy nước uống). Tác dụng thứ ba là trị sau đẻ bị phù (cách dùng: vỏ cam, vỏ bưởi lượng bằng nhau sắc lấy nước uống).

Những người không nên dùng nước cam

Dù có nhiều dinh dưỡng nhưng cam còn có những tác dụng phụ sẽ không phù hợp với một số người.

Người bị viêm loét dạ dày tá tràng: Người bị viêm loét dạ dày, tá tràng hay viêm tuyến tụy không nên uống nước cam. Bởi trong nước cam chứa axit, các chất hữu cơ làm tăng axit trong dạ dày, gây chứng ợ nóng (nhói tim) và khiến tình trạng viêm loét thêm trầm trọng.

Người có bệnh tiêu hóa: Nếu uống nước cam quá nhiều sẽ làm ảnh hưởng không nhỏ đến hệ tiêu hóa, gây tiêu chảy.

Người đang đói: Nước cam chứa nhiều axit nên tuyệt đối không uống vào lúc đói, sẽ ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày. Bên cạnh đó, người vừa mới phẫu thuật cũng không nên uống nước cam.

Nước cam có lượng axit citric tương đối cao và tồn tại dưới dạng muối natri citrat. Đây là chất thường dùng để chống đông máu. Vì thế, chất này sẽ tạo phức với ion Ca ++ làm cản trở quá trình thrombin và prothrombinase - những yếu tố quan trọng tham gia quá trình đông máu.

Do vậy, những người sau phẫu thuật về dạ dày, ruột (đường tiêu hóa) có các vết mổ chưa hồi phục hay các vết thương có thể bị viêm loét nguy cơ bị xuất huyết nên thận trọng ăn cam quýt để tránh hiện tượng chảy máu ở chỗ vết thương.

Người đang uống thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh: Khi đang uống thuốc kháng sinh, nước cam không phải là sự lựa chọn tốt vì trong nước cam chứa phần lớn là axit một chất tương tự như naringin. Chất này làm bất hoạt hai men vận chuyển CYP3A4 và OATP1A2 thuốc sẽ khó hấp thu đầy đủ và có thể làm phá vỡ cấu trúc hóa học của thuốc. Khi đó thuốc kháng sinh sẽ không còn tác dụng kháng khuẩn, bệnh nhân có nguy cơ nhiễm khuẩn kéo dài.

Người bị bệnh thận, bệnh tiêu hóa và bệnh phổi: Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, người già không nên ăn quá nhiều cam, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh thận, đường tiêu hóa kém và các bệnh phổi. Bởi điều đó sẽ dễ dàng dẫn đến tình trạng đau bụng, đau ngang thắt lưng, đau lưng và các triệu chứng khác.

Ngoài ra, cũng cần lưu ý tới thời điểm uống nước cam. Cụ thể, người vừa uống sữa không nên uống nước cam. Protein trong sữa sẽ phản ứng với axit tartaric và vitamin C có trong cam, không chỉ ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn mà còn có thể gây ra tình trạng chướng bụng, đau bụng, tiêu chảy… Do vậy nên uống sữa trước hoặc sau khi bạn đã ăn cam ít nhất một giờ.

Ngoài ra, không uống nước cam trước khi đánh răng. Axit trong nước cam bám lên bề mặt của men răng và dưới tác dụng chà xát của bàn chải có thể làm cho men răng bị tổn thương nếu thường xuyên ăn và uống nước cam trước khi đánh răng.

Nếu có thói quen này, bạn nên súc miệng ngay sau khi uống nước cam để loại trừ sự bám dính của axit trên răng, ngăn chặn sự ăn mòn của axit với men răng.

Nhà khoa học, lương y đa khoa quốc gia Bùi Đắc Sáng (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Hội Đông y Việt Nam) cho biết, rau mùi tàu rất dễ nhận biết, ít nhầm lẫn so với các loại rau khác. Cây phổ biến ở nơi đất ẩm thuộc vùng trung du miền núi phía Bắc và cũng thường được trồng nhiều trong vườn các gia đình để làm rau gia vị. Đây là loại cây thảo sống hàng năm hay vài năm, có thân mọc đứng, phân nhánh ở ngọn, cao 15-50cm.

Lá mùi tàu mọc sát đất thành hình hoa thị ở gốc, có phiến mỏng, thuôn, hình mũi mác, thon hẹp lại ở gốc, mép có răng cưa, hơi có gai. Lá ở thân càng lên càng ngắn, nhỏ dần có nhiều răng cưa và gai sắc hơn. Hoa màu trắng lục, mọc thành tán. Quả hình cầu, hơi dẹt, có vảy. Toàn cây có tinh dầu, nên có mùi thơm như rau mùi.

Cây được trồng nhiều làm gia vị. “Có thể dùng toàn thân từ rễ, lá, quả cho đến hạt để làm thuốc. Cây được thu hái quanh năm, có thể dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần”, lương y Bùi Đắc Sáng chia sẻ.

Trong y học cổ truyền, rau mùi tàu vị cay, hơi đắng, thơm, tính ấm, có tác dụng sơ phong thanh nhiệt, kiện tỳ, hành khí tiêu thũng, giảm đau, làm tan chất nhầy giúp long đờm.

Vị lương y này cũng cho biết, trong y học hiện đại các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, rễ và lá của mùi tàu có hàm lượng tinh dầu cao và rất giàu dưỡng chất như canxi, sắt, phospho, carotene và riboflavin, vitamin A, B1, B2 và C.

Với những phân tích trên, rau mùi tàu có tác dụng giúp làm ngon cơm, tiêu thức ăn, giải nhiệt, an thần, khu phong, trừ thấp, thoái uế tạp, tanh hôi. Rau mùi tàu được dùng trị sổ mũi, tức ngực, rối loạn tiêu hóa, viêm ruột, ỉa chảy với liều dùng 10-15g/ngày.

Trong các bộ phận của rau mùi tàu, hạt nhiều chất xơ nên có tác dụng làm sạch, hạ cholesterol trong máu. Người mỡ máu cao có thể dùng hạt mùi tàu đun nước uống thường xuyên sẽ giúp hạ cholesterol và làm sạch máu.

lương y Bùi Đắc Sáng hướng dẫn: “Có thể dùng hạt mùi tàu giúp giảm cholesterol và làm sạch máu bằng cách dùng 5g hạt rửa sạch, sau đó xay hoặc giã nát rồi cho 300ml nước vào lọc bỏ cạn. Dùng nước đã lọc đun sôi và để nhỏ lửa trong 3 phút, để nguội và uống”,

Cũng theo lương y Bùi Đắc Sáng, ngoài tác dụng quét mỡ máu, mùi tàu còn tốt cho thận. Theo đó, rau mùi tàu có thể hỗ trợ điều trị sỏi thận. Cụ thể, lá mùi tàu đem hơ lửa cho héo, cho lá mùi tàu vào ấm sắc, đổ 3 bát nước sắc khi nào còn 1 bát nước. Chia thành 3 lần uống trong ngày. Thời gian uống thuốc từ 7-9 ngày. Uống trước bữa ăn là tốt nhất.

“Với bài thuốc này tốt nhất người dân nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng, vì cần phải có những thăm khám, chụp chiếu cụ thể để đánh giá mức độ sỏi thận”, ông Sáng lưu ý.

Ngoài hai bài thuốc trên, người bí tiểu, cảm sốt dùng 20g rễ mùi tàu sắc uống. Trường hợp tiểu khó, tiểu buốt dùng lá và hạt mùi tàu 12g, râu ngô 12g sắc uống giúp bệnh thoái lui nhanh.

Lương y cũng nói thêm, phụ nữ đang mang thai nên kiêng sử dụng rau mùi tàu. Những người đang bị hen phế quản hoặc viêm phổi tắc nghẽn mãn tính cũng hạn chế dùng rau mùi tàu.