Đại sứ còn nhớ rõ, đó là một ngày mùa đông khá lạnh của London (ngày 21/1/2013). Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa thực hiện một chặng công tác khá dài và trong thời tiết cũng không kém khắc nghiệt của mùa đông châu Âu sau khi thăm Bỉ, Liên minh châu Âu, Vatican và Ý từ 17-21/1/2013, với chương trình hoạt động cực kỳ bận rộn và căng thẳng.
Khi máy bay hạ cánh, các cán bộ tháp tùng báo với Đại sứ rằng Tổng Bí thư có lẽ bị cảm lạnh và khá mệt, vì vậy đề nghị Đại sứ thay đổi chương trình, không mời ông tới gặp bà con kiều bào tại trụ sở Đại sứ quán như dự kiến, mà mời một quan chức cấp cao khác, còn Đại sứ đưa Tổng Bí thư từ sân bay về khách sạn để ông có chút thời gian nghỉ ngơi, phục hồi sức khỏe, chuẩn bị cho ba ngày cũng rất kín chương trình ở Anh.
Chuyến thăm thực sự rất quan trọng và đặc biệt với cả hai nước, bởi đó là lần đầu tiên Tổng Bí thư một Đảng Cộng sản đang cầm quyền thăm Anh quốc – một nước tư bản lâu đời nhất, đồng minh gần gũi nhất với Mỹ, đồng thời đánh dấu bốn cột mốc quan trọng: 40 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Anh quốc, 20 năm hoạt động của Hội đồng Anh tại Việt Nam, 20 năm Bộ Phát triển quốc tế Anh hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam, và đặc biệt là 3 năm thực hiện hiệu quả hiệp định Đối tác Chiến lược giữa hai nước.
Trên xe, Đại sứ tranh thủ báo cáo với Tổng Bí thư tình hình quan hệ hai nước và một số điểm chính trong chương trình chuyến thăm. Khi tới gần khách sạn, đột nhiên Tổng Bí thư bảo: “Minh ơi, anh em có báo cáo anh là hôm nay hơi muộn, trời lại trở lạnh, Sứ quán cơ sở vật chất xuống cấp, hệ thống sưởi không tốt, sợ anh có thể bị lạnh nếu vào gặp bà con, ảnh hưởng chương trình chính thức 3 hôm tới. Tuy vậy, từ nãy đến giờ, anh vẫn áy náy lắm, đã hẹn bà con mà phút chót anh lại không giữ lời, anh về nghỉ ngơi cũng không yên tâm. Anh vẫn muốn tới gặp gỡ bà con một lát thôi cũng được. Đại sứ thấy thế nào?”.
Đại sứ cho biết, kiều bào vô cùng vui mừng khi Tổng Bí thư bất ngờ xuất hiện, chỉ sau vài phút được thông báo rằng ông không tới được. “Đó là một cuộc hội ngộ ấm áp và đầy tình đồng bào với những cảm xúc tôi chưa từng chứng kiến”, Đại sứ kể.
Đại sứ cho biết, một điều rất đặc biệt nữa trong chuyến thăm là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẵn lòng trả lời phỏng vấn của báo chí ngay tại cuộc gặp đầy xúc cảm này, dù Đại sứ chưa kịp chuẩn bị. Không chỉ báo chí Việt Nam thường trú tại London hay nhóm nhà báo tháp tùng, mà cả phóng viên nước ngoài cũng có mặt tại buổi gặp mặt. Đại sứ cho biết, phóng viên BBC khi đó đã hỏi về cuộc gặp đầu tiên trong lịch sử giữa Tổng Bí thư và Giáo hoàng trong chuyến thăm Ý và Vatican trước khi tới London. “Chúng tôi đã nói với nhau về tinh thần Ki tô giáo chân chính, sống tốt đời, đẹp đạo”, Tổng Bí thư nói với BBC, và đài này đã đăng nguyên vẹn phát biểu của ông.
Đại sứ cho biết, việc thu xếp chuyến thăm Anh quốc của Tổng Bí thư còn có rất nhiều câu chuyện thú vị vì tính chất đặc biệt của nó.
Mấy tháng sau, Đại sứ Vũ Quang Minh và Phu nhân được mời tham dự quốc yến của Nữ hoàng Anh tổ chức trong Điện Buckingham. Ông kể, Thủ tướng Anh David Cameron khi đó đang đứng trò chuyện với các thành viên Hoàng gia, Nội các và ngoại giao đoàn, thấy Đại sứ đến đã kéo ngay vào và bảo rằng ông đang kể về quan hệ với Việt Nam. “Các ngài biết không, tôi vẫn còn hết sức ấn tượng với chuyến thăm của ngài Nguyễn Phú Trọng. Tôi rất kinh ngạc khi thấy giữa tôi - lãnh đạo một nước tư bản chủ nghĩa, đứng đầu Đảng bảo thủ lâu đời của châu Âu, và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - lãnh đạo Đảng Cộng sản cầm quyền tại Việt Nam lại có thể tìm thấy và chia sẻ được nhiều điểm chung đến thế cả về mặt các giá trị lẫn những mối quan tâm và lợi ích then chốt”.
Đại sứ cho biết, Đại sứ quán thường tìm một món quà đặc trưng của sở tại để kỷ niệm lãnh đạo ta trong những chuyến thăm như vậy, không mang giá trị vật chất nhưng có ý nghĩa biểu tượng. Tuy vậy, khi tham khảo ý kiến trợ lý của Tổng Bí thư, Đại sứ được biết Tổng Bí thư đang đi một đôi giày rất cũ, đế mòn, và khó chống chọi được với cái lạnh của châu Âu. Vì thế, Đại sứ quán đã tặng Tổng Bí thư một món quà giản dị, một đôi giày đủ ấm và có đế cao su không trơn trượt để đi ngay trong chuyến thăm.
Xắn tay kê bàn ghế
Sáu năm sau, vào tháng 2/2019, Đại sứ Vũ Quang Minh lại được vinh dự đón Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm cấp Nhà nước tới Campuchia, với tư cách Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, theo lời mời của Quốc vương Norodom Sihamoni. Đó là một trong hai chuyến thăm của Tổng Bí thư khi ông đang mang hai trọng trách (chuyến còn lại là đến Lào). Đại sứ cho biết, chuyến thăm Campuchia đặc biệt thành công về mọi góc độ.
Đại sứ chia sẻ, ông rất cảm động và biết ơn khi trong suốt chuyến đi hết sức bận rộn và đầy ắp hoạt động chính thức, Tổng Bí thư luôn canh cánh về vị thế pháp lý và cuộc sống của người gốc Việt tại Campuchia. Tổng Bí thư thấu hiểu và ủng hộ mạnh mẽ một loạt kiến nghị mạnh dạn mang tính cách mạng của Đại sứ quán liên quan chính sách của Việt Nam và sự hỗ trợ dành cho cộng đồng người Việt ở Campuchia, đặc biệt trong đó có việc chuyển trọng tâm từ dạy tiếng Việt sang dạy tiếng Khmer cho bà con, người trẻ để giúp họ sớm hội nhập thành công vào xã hội sở tại, đồng thời tập trung hỗ trợ bà con chuyển đổi nghề nghiệp, không sống dựa vào thiên nhiên sông nước.
Tại Sihanoukville, khi chuẩn bị phòng để tổ chức buổi gặp mặt của Tổng Bí thư với anh chị em công tác tại Tổng Lãnh sự quán và bà con, Tổng Bí thư đến sớm khi anh chị em còn đang kê dọn. Bất ngờ, ông đi vào phòng và bắt tay khênh bàn ghế cùng mọi người trong sự ngỡ ngàng của tất cả.
“Chúng tôi vẫn nói với nhau khi nhớ tới kỷ niệm không thể quên này, là mong rằng còn thật nhiều dịp được cùng ông xắn tay kê bàn ghế cho những buổi trò chuyện ấm cúng và thân tình như trong một gia đình”, Đại sứ chia sẻ.
Ông Vũ Quang Minh hiện là Đại sứ Việt Nam tại CHLB Đức. Trước đó, ông là Đại sứ tại Anh quốc kiêm nhiệm Ireland, Đại sứ tại Campuchia.
