Nghệ nhân Bàn Thị Liên nói: “Làng tôi có một hang ong, những tổ ong khoái ấy bà con luôn gìn giữ từ xưa đến nay, để lấy sáp, tạo ra những bộ trang phục cho người phụ nữ Dao tiền. Mình chuẩn bị vải, mài vải rồi đun sáp ong để in trên vải, kỹ thuật vẽ là mình lấy khuôn tre hình tam giác, chấm xuống in lên vải hình tứ giác, hình tròn, hoạ tiết, hoa văn là trang phục váy, còn áo là thêu thủ công. Xong thì mình bắt đầu nhuộm, khi nào ưng ý thì mới đun nước sôi nhúng vải xuống cho sáp tan chảy rồi mới lấy về khâu thành váy”.
Nghệ nhân Sùng Y Thanh, xã Pà Cò, huyện Mai Châu, Hoà Bình cho biết: “Người mông sẽ dùng cái bút làm bằng đồng vàng, mới giữ được nhiệt sáp ong và vẽ được lên vải. Vẽ từng chi tiết một, mình vẽ thì có thể căn theo các đường viền vải. Khâu khó ở đây là nhiệt nóng của sáp ong, một khi đã biết nhiệt của sáp ong và nhiệt nóng của bút thì có thể vẽ được”.
Hào hứng tham gia sự kiện “Sáp ong - sắc chàm” được Bảo tàng Phụ nữ tổ chức mới đây, công chúng không những được chiêm ngưỡng các nghệ nhân người Mông và Dao Tiền trực tiếp thực hiện vẽ sáp ong truyền thống mà còn được học hỏi và tự tay tạo nên những sản phẩm của riêng mình.
Ông Cao Tuấn Ninh, Chủ nhiệm cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam và nghệ nhân Sầm Thị Tình cho rằng: “Chúng tôi có sự kết nối và tạo ra cộng đồng. Hiện tại trên quốc gia Việt Nam có rất nhiều cộng đồng khác nhau, ví dụ như cộng đồng dân tộc dao, dân tộc Thái, dân tộc Mông rất phát triển và đấy cũng là sự gắn kết. Chúng tôi liên kết lại và mong muốn tổ chức và thành lập cộng đồng các dân tộc Việt Nam, thông qua đó thì có những thông tin, có sự giúp đỡ kịp thời như những hoàn cảnh gặp khó khăn hoặc thương mại hóa sản phẩm hay cần hoàn thiện các hành lang pháp lý, chứng chỉ để có thể bán được sản phẩm giá cao hơn và nhiều người biết đến hơn.
Bản thân tôi cũng là người đồng bào dân tộc thiểu số nên tôi thấu hiểu và mong muốn các cấp chính quyền, các tổ chức có những chính sách hỗ trợ cho những người đồng bào dân tộc thiểu số để có thể duy trì và phát triển văn hóa, nét đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số trên khắp mọi miền Tổ quốc”.
