Gia Cát Lượng thần cơ diệu toán, nhưng tại sao lại không thể thống nhất Tam Quốc được? Nguyên nhân rất đơn giản. Trước hết phải xem hình thái chính trị thời đó, phân tích từ các khía cạnh chính trị, quân sự, kinh tế của nhà Thục Hán thời đó. Tuy Gia Cát Lượng rất thông minh, nước Thục từ Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi và Mã Siêu, Hoàng Trung đều là những nhân tài quân sự uy dũng đảm nhiệm những nhiệm vụ độc lập.
Ảnh minh họa.
Nhưng khi ấy Tào Ngụy lại lấy danh nghĩa thiên tử để lệnh cho các chư hầu, chúng tinh thông binh lược, đầy đủ lương thực, nhiều nhân tài, đương nhiên một mình Gia Cát Lượng không thể nào so sánh được. Thế nên khi ấy nước Thục chỉ có thể trốn khỏi Trung Nguyên, vào Thục tự lập làm vua, lần nào cũng thua trận, thất bại liên miên.
Ngoài ra, tuy Gia Cát Lượng đa mưu túc trí, nhưng từ khi Pháp Chính qua đời thì đã chẳng còn nhân tài trị quốc an bang nữa. Sau khi Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi và Mã Siêu, Hoàng Trung qua đời cũng lại càng thiếu tướng tài. Tuy rằng cũng có những dũng võ như Ngụy Diên, Khương Duy, Trương Bào, nhưng Thục Hán đã không còn tướng tài, chỉ có thể bất lực để Liêu Hóa làm tiên phong.
Hậu chủ Lưu Thiện thì ngu dốt, vô dụng, một vị vua như thế, chỉ dựa vào đạo nghĩa Hán Thất, không có thực lực của vũ lực, cho dù Khổng Minh có thông minh đến mấy, thì Tưởng Uyển cũng chẳng thể nào lật ngược được tình thế đó. Vì thế, lịch sử cũng chỉ có thể để mặc cho Tam Quốc quy về tay Tư Mã mà thôi.
