Ngồi ngẩn ngơ trước những đống cam vàng rụng được vứt bỏ, chị Đinh Thị Huế (trú tại xã Văn Lợi) cho biết nhà mình có 1.500 cây cam trồng trên diện tích hơn 1,3ha. Mấy chục năm nay cả gia đình 6 thành viên lao động cật lực, sống nhờ quả cam thì năm nay có nguy cơ mất trắng khi hàng chục tấn cam đang thi nhau rụng.
Theo chị Huế, giống cam Xã Đoài lòng vàng rất ngon và sai quả do hợp với chất đất, khí hậu và thổ nhưỡng nơi đây. Tuy nhiên, khi cây cam càng già thì tỷ lệ rụng và sâu bệnh càng nhiều dẫn đến năng suất giảm.
Còn hơn 2 tháng nữa cam mới cho thu hoạch mà đã rụng mất hơn 1 nửa.
Mọi năm, mỗi cây cam khoảng 5 năm tuổi bình quân sẽ có khoảng 100-120kg quả trên cây nhưng đến khi thu hoạch thì chỉ còn khoảng 70kg bởi mỗi ngày sẽ rụng từ 7-10 quả. Vụ cam năm nay cam bỗng dưng rụng nhiều hơn, còn 2 tháng nữa mới cho thu hoạch mà vườn cam nhà chị Huế rụng chỉ còn một nửa trái neo trên cây.
“Năm trước nhà tôi còn được thu hoạch khoảng 30 tấn, bán từ tháng 10 âm lịch cho đến Tết cổ truyền nhưng năm nay sản lượng may mắn lắm chỉ còn một nửa. Bao nhiêu công sức chăm bón, làm cỏ, bắt sâu, tưới nước, tiền điện để chong đèn LED dụ sâu bướm vào ban đêm nữa, giờ nhìn cam rụng mà đau thắt ruột”, chị Huế buồn bã nói.
Chị Huế ngồi thẫn thờ trước hàng tấn cam rụng được đổ thành đống.
Vì cam rụng quá nhiều, phủ kín gốc nên nhiều nhà sợ bị nấm và ruồi vàng phát triển mạnh, ảnh hưởng đến gốc cam nên đi nhặt rồi mang xe bò chở ra đổ đầy vệ đường. Nhiều nhà tiếc của chọn những quả cam già mang bán với giá 5.000 đồng/kg nhằm vớt vát chút công sức.
“Cam có lượng axit cao nên nếu chôn xuống đất không cẩn thận sẽ làm hỏng đất và tạo điều kiện cho các loại nấm và ruồi vàng phát triển, vì thế phải cực kỳ cẩn thận. Cam phải đào hố xa khu vực trồng cam rồi bỏ cam vào, rắc thêm vôi bột, men vi sinh và phân chuồng để làm phân. Phải ủ cam ít nhất 3 tháng rồi cho thêm phân chuồng ủ hoai mới dùng làm phân được”, chị Huế nói.
Những đống cam rụng được người dân vứt bỏ dọc đường quốc lộ.
Hơn 20 năm trồng cam tại Quỳ Hợp, anh Lĩnh (trú tại xã Minh Hợp) cho biết, giống cam bị rụng đều là các giống truyền thống như cam Xã Đoài, Vân Du…
“Trước đây có những cây cam 20-30 năm vẫn cho sai quả và ăn ngon nhưng gần đây những vườn cam già cỗi thường bị rụng, có năm rụng nhiều trắng tay luôn”, anh Lĩnh nói.
Theo anh Lĩnh, cam rụng do nhiều yếu tố như thời tiết, do phân bón, do sâu bệnh, do vàng lá thối rễ hoặc do bị thoái hóa giống dẫn đến khả năng kháng bệnh của cây kém, cuống cam bị yếu đi dễ bị rụng.
“Mảnh đất nào đã trồng cam rồi mà giờ trồng lại thì rất dễ bị sâu bệnh. Muốn trồng lại phải cải tạo đất bằng cách bỏ hoang từ 3-4 năm hoặc trồng các loại cây khác như mía, đậu, lạc rồi mới quay lại trồng cam thì mới được”, anh Lĩnh thông tin.
Nhiều nhà cam rụng gần hết, chỉ còn khoảng 30% trái còn neo trên cây.
Mặt khác, anh Lĩnh cho rằng cam bị rụng một phần cho nạn phân bón giả không thể kiểm soát khiến cây không có chất dinh dưỡng để phát triển, đất lại bị thoái hóa nên cam rụng ngày càng nhiều.
“Để khắc phục tình trạng cam rụng hàng loạt trước hết cần trồng theo quy hoạch, không được trồng lộn xộn các loại giống. Hơn nữa, phải chọn 1 giống đặc chủng, chất lượng tốt để trồng và kiểm soát được nạn phân bón giả”, anh Lĩnh cho hay.
Đồng quan điểm, chị Huế cũng cho rằng, ngày càng nhiều các công ty phân bón kém chất lượng về vùng trồng cam để mời chào. “Họ nói hay, giá rẻ, người dân thi nhau mua về bón cây nhưng họ bán được phân, lấy được tiền thì họ biến mất, biết là phân giả thì cũng không biết tìm họ ở đâu. Như năm ngoái, nhà nào không chăm bón lại đậu quả và chất lượng tốt hơn nhà chịu khó chăm bón”, chị Huế thông tin.
Chia sẻ với PV, ông Nguyễn Vinh Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Minh Hợp cho biết, toàn xã hiện có khoảng 760h ha diện tích đất trồng cam với sản lượng trung bình từ 10-14 tấn/ha. Tuy nhiên, năm nay số lượng cam bị rụng nhiều hơn và sớm hơn nên sản lượng dự tính giảm đáng kể.
Theo ông Vinh, mọi năm tầm tháng 10 cam mới bắt đầu bị rụng nhưng năm nay mới tháng 8 cam đã rụng nhiều vô kể, có nhà rụng đến 60-70%, chỉ còn 30% quả trên cây. Diện tích cam rụng chủ yếu thuộc giống Xã Đoài lòng vàng thuộc các vườn lâu năm, già cỗi.
“Cam rụng có nhiều nguyên nhân, do thời tiết một phần, ngoài ra cam ở Minh Hợp thường bị bệnh vàng lá, thối rễ nên cây cam hấp thụ kém các chất dinh dưỡng; bị các loại côn trùng chích hút quả cam nên bị rụng nhiều”, ông Vinh nói.
Theo thống kê, toàn tỉnh Nghệ An có hơn 61.000 ha cam sắp đến kỳ thu hoạch nhưng nửa tháng nay nhiều nơi xảy ra hiện tượng rụng quả hàng loạt, ước tính hàng trăm tấn cam đã phải vứt bỏ, chôn lấp.