Ký ức kinh hoàng của những thiếu niên trốn khỏi “địa ngục đọa đày”

Nơi đọa đày thân xác

Những năm qua, ở bản Na Bè, xã Xá Lượng (Tương Dương, Nghệ An), người dân thi nhau rời bỏ làng bản đi làm ăn xa, phần lớn vào Quảng Nam làm “phu” cho các bãi vàng. Đáng nói hơn, không ít trẻ vị thành niên cũng tìm đường đến bãi vàng làm “phu”, để rồi lúc trở về mang theo nỗi ám ảnh về địa ngục đọa đày.
Cuối tháng 4, chúng tôi vào Na Bè, nơi cư trú của gần 200 hộ dân tộc Khơ Mú. Thời tiết bắt đầu nóng nực, càng nóng hơn khi bà con đang xôn xao câu chuyện mấy đứa trẻ vừa trở về từ bãi vàng ở Quảng Nam. Gặp Nộc Bún My, cậu bé 15 tuổi này kể lại quãng thời gian ở chốn địa ngục của những phu vàng ở tỉnh Quảng Nam.

Chỉ mới cách đầy chưa đầy chục ngày, cậu cùng chúng bạn đã thoát khỏi bãi vàng ở xã Phước Thanh (huyện Phước Sơn, Quảng Nam). Chẳng ai chịu nổi cảnh phải lao động 12 - 14 giờ mỗi ngày dưới hầm sâu, một người ở xã Xiêng My (Tương Dương) đã dẫn đầu nhóm cùng hàng chục người trốn khỏi bãi vàng nhân lúc người canh giữ lơ là.

Hai tháng trước, một người phụ nữ khoảng 25 tuổi người bản Lả, xã Lượng Minh xuất hiện và nói chuyện về cuộc sống cũng như công việc với mức lương 3 triệu đồng một tháng ở bãi vàng Quảng Nam. Vốn chẳng mặn mà gì việc học hành, lại thấy tò mò vì nghe bảo ở đó có rất nhiều cùng quê đang lao động rất vui vẻ, Bún My theo 4 bạn đồng trang lứa nữa lên đường.

Sau hơn một ngày trời di chuyển bằng ô tô, mấy cậu bé được đưa đến 1 bãi vàng, ở đây có khoảng 200 người quê Nghệ An đang làm. Cư dân trong vùng cũng là người thiểu số, nhưng họ ít khi vào làm phu trong những bãi vàng. Ngày đầu tiên của Bún My ở bãi vàng bắt đầu bằng những lời hăm dọa của 2 gã chủ: “Ai trốn về tao cắt tai!”.

Có một nỗi sợ còn khủng khiếp hơn, đó là những hầm vàng hun hút thọc sâu vào lòng núi, có những hầm vàng sâu đến 200m. “Lần đầu tiên chui trong hầm vàng cứ nghĩ mình như con dúi, con nhím trên rừng” - Bún My cho biết. Trong 2 tháng làm phu vàng, đã một vài lần Bún My chứng kiến cảnh “loạn bãi”.

Những phu vàng không chịu được cảnh lao động cực nhọc đã bàn nhau bỏ trốn. Gần như ngay lập tức họ bị bắt lại. “Một người cũng nhỏ tuổi như em bị đánh ngất. Sau khi giội nước lạnh cho tỉnh lại, cho ngủ một giấc ngắn, chủ bãi vàng lại bắt dậy đi làm” - Bun My kể tiếp.


Tiền công bèo bọt

Còn Lữ Văn Thân, người bạn cùng tuổi và đi cùng một lần với Nộc Bún My giờ đã khá yên tâm với công việc chăn bò giúp bố mẹ. Theo lời cậu, đang lúc không muốn đi học, có người rủ đi làm vàng, lại có bạn đi cùng nên đã trốn nhà ra đi. Nhưng khi vào đến nơi, cậu bé lập tức thật vọng khi tận mắt nhìn thấy hầm vàng sâu hun hút, càng vào sâu lồng ngực càng tức thở...

Hằng ngày, Thân cùng mọi người khuân vác đất đá từ trong hầm ra ngoài, mệt bở hơi tai, có lúc muốn ngã quỵ. Gia đình cậu thuộc diện khá giả trong bản (bố Thân là Bí thư chi bộ), ở nhà ít phải làm việc nên không đủ sức chống chọi với cường độ làm việc khắc nghiệt ở đây. Làm chưa đầy 10 ngày, cậu xin về mà không nhận được đồng tiền công nào, chủ bãi đồng ý.

Vừa từ Quảng Nam về được 2 ngày, Moong Văn May đã theo bố lên rẫy. Gặp giữa đường, ông Moong Văn Long (bố May) cho biết: “Nó vừa về hôm trước, đi 2 tháng trời mà được có 2 triệu đồng, về đến nhà là vừa hết”. Cậu bé có vóc dáng thư sinh này tỏ ra khá rụt rè, e ngại khi được hỏi về những ngày làm ở bãi vàng.

Theo May, đi làm vàng mệt hơn làm rẫy, vì phải làm trong hầm sâu, càng vào sâu càng tối mịt. Công việc của cậu là hằng ngày dùng xe rùa chở đất đá từ trong hầm sâu ra ngoài. Làm đến nỗi tay tê buốt, ngồi xuống lưng đau ê ẩm. Đã thế, bữa ăn chỉ có cá khô và rau rừng, đói cũng không có gì thêm để ăn. Làm được 2 tháng May xin về vì mẹ ốm nặng, chủ bãi trả cậu 2 triệu xem như tiền công để làm lộ phí.

Nữ "phu vàng" tuổi 16

Dù mới qua tuổi 16 nhưng cô bé Moong Thị Thơ đã có thâm niên năm làm ở các bãi vàng và khá sành sõi các hoạt động của chủ bãi và “phu vàng”. Thơ cho biết, riêng ở huyện Phước Sơn có 6 bãi vàng, nơi nhiều nhất tên gọi Bãi Muối (thuộc xã Phước Thanh) có hơn 300 lao động, bãi nhỏ cũng phải hơn 100 người.

Trong thời gian 2 năm, Thơ đã trải qua 2 bãi vàng, ban đầu làm việc rửa bát, nấu cơm. Sau đó, Thơ được bố trí giữ kho nên có điều kiện tiếp xúc khá nhiều với các chủ “bưởng”. Cô bé cho biết: “Con gái thì bị chửi, không cần biết lý do. Đàn ông bị đánh đập chỉ thừa nước chết người thôi”. Nguyên nhân khiến cô gái 16 tuổi trốn khỏi bãi vàng cũng bởi những lời chửi bới. “Họ không xem mình là người, nhục quá, em trốn đi thôi!” - Thơ nói.

Theo lời những “phu vàng” tuổi thiếu niên ở Na Bè, hiện tại có rất nhiều người Nghệ An, chủ yếu là người dân tộc thiểu số đang làm thuê tại các bãi vàng ở Quảng Nam. Phần lớn họ phải làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, ngày làm trên 10 tiếng, ăn uống kham khổ, có lúc bị đánh đạp, cuộc sống chẳng khác gì “địa ngục”.