- Chúng ta đôi khi được nghe câu chuyện "một người Việt giỏi bằng ba người Nhật riêng lẻ, nhưng ba người Việt nhóm lại thì lại thua xa ba người Nhật cùng thuyền". Câu chuyện này vừa nôm na vừa phóng đại. Nhưng nó lại phản ánh chính cái hiểu biết nôm na của người kể chuyện!
[links()]
Lim dim thưởng thức tách càfê, anh HỒ Ngọc-Đại dẫn câu chuyện éo le... Rằng đã gần trưa, bụng đã đói meo, mà cuộc trao đổi về phương châm dẫn dắt công việc chung sắp tới với đoàn khách Tây vẫn chưa ngã ngũ được... Rồi bỗng thế nào anh bật ra cái từ "coopération" thật dõng dạc bằng tiếng Pháp, và tự ngạc nhiên thay, cái từ này phá tan luôn sự bế tắc của cuộc trao đổi đó! Anh đập vai tôi thật mạnh, vỗ tay cười nổ tung như ngô rang, nụ cười thật trẻ tươi của một con người khước từ tuổi tác! Ôi cái từ mòn vẹt này ở ta, cái từ "hợp tác", ấy thế mà nó lại thôi miên được người Tây!
----
Chúng ta chắc chưa quên hẳn một thời khắp nơi ở ta đâu đâu cũng là hợp tác xã.
Lùa dăm bác thợ húi đầu vào ngồi cùng một chỗ, mỗi ông cắt một cái đầu riêng, và ta có Hợp tác xã "CẮTÓC" (xưa có cái mốt viết như thế này đầy ngoài phố, nom vừa buồn cười mà vừa sợ, cả về thể chất và tinh thần).
Sáng ra ông trưởng thôn cầm cái búa gõ đinh tai vào cái vành xe ô tô tải treo ở đầu sân kho thay cho kẻng, rồi người người nhà nhà nối nhau ra đồng ngồi tán chuyện cho đến trưa, rằng không biết tháng tới chia thóc theo điểm thì mỗi điểm của vụ này của hợp tác xã còn được bao nhiêu cân lạng đây?
 |
| |
Thời đó có cả các hợp tác xã đun nước sôi để bán cho mọi người mang phích ra mua! Kể ra thì cái hợp tác xã này còn có tính hợp tác cao hơn, vì người thì nặn than, kẻ thì kều bếp, tổ trưởng múc nước sôi kiêm thu tiền năm xu một phích hai lít rưỡi, tuy rằng khi có một người thôi thì vị ta cũng làm được luôn cả ba cái chuyện đó.
----
Chúng ta đôi khi được nghe câu chuyện "một người Việt giỏi bằng ba người Nhật riêng lẻ, nhưng ba người Việt nhóm lại thì lại thua xa ba người Nhật cùng thuyền". Câu chuyện này vừa nôm na vừa phóng đại. Nhưng nó lại phản ánh chính cái hiểu biết nôm na của người kể chuyện!
Chỉ có ông Thánh Gióng thì chiến đấu được một mình! Vì ông Thánh Gióng là giấc mơ của con người chăn trâu thổi sáo một mình thời ngày xưa.
Trong một xã hội đã phát triển lên, tài năng của một con người không phải là ngồi cắn bóc hạt bí một mình cho thật nhanh, mà là năng lực tham gia hợp tác của anh ta vào các hoạt động của các tổ chức xã hội, nhiều khi rất phức tạp.
Với một cầu thủ bóng đá sáng chói như chàng Zidan trước đây, nếu một siêu câu lạc bộ mua chàng về đầu tuần, thì cuối tuần chàng có thể đã phải lĩnh chân đội trưởng và thi đấu ngay ở đỉnh cao truyền hình trên toàn cầu! Từng đấy tiền một năm cho một hợp đồng khủng mua chàng, bạn thử chia ra xem một ngày là bao nhiêu tiền trôi đi, khác gì như nước chảy qua cầu?
Vậy thì cái năng lực lớn nhất của chàng Zidan là cái năng lực gì?
Là chàng phải có đủ năng lực hợp tác tức thì ở trình độ chót vót với các chỉ đạo viên, với các đồng đội mới tinh của mình, thậm chí chưa rành ngôn ngữ tự nhiên với nhau.
Chàng phải hiểu rất nhanh đội bóng mới, trong toàn bộ, trong chiến lược chiến thuật, trong đấu pháp, hiểu biết cặn kẽ ban lãnh đạo, các chỉ đạo viên, rồi các cầu thủ. Không chỉ hiểu biết về kĩ thuật, phải hiểu biết về mọi phương diện, kể cả tâm lý, tính tình, tài năng và thói dở chứng của từng cá nhân. Rồi phải tìm ra và xây dựng nên cái vai trò trọng yếu của mình, cách thức tham gia vào đội bóng như thế nào, cách thức phối hợp ra sao,... Làm thế nào để thu phục được mọi người, làm thế nào để đưa vào áp dụng thành công những đề xuất mới, những yêu cầu mới của riêng mình. Tất cả diễn ra trong tư duy đã đành, mà phải thực hiện được ngay trong cuộc chơi thể chất.
Và không chỉ Zidan! Tất cả những người khác trong câu lạc bộ đội bóng cũng phải giải lại bài toán của cả đội, của riêng mình, để thực hiện được một cuộc hợp tác toàn diện mới với sự xuất hiện của chàng Zidan.
Cuối cùng là kết quả mùa thi đấu đang thách thức. Kết quả đó là một đống tiền được hay mất, là giá trị, giá cả của từng cầu thủ cũng như của từng chỉ đạo viên trên thị trường bóng đá thế giới.
----
Vậy thì chúng ta đã hình dung ra rõ hơn sự khó khăn, sự thách thức, và sự hấp dẫn của việc hợp tác. Và khi đánh giá năng lực của một con người, ta phải đánh giá được cái năng lực hợp tác của con người đó, cái đó mới là cái thật khó và thật là quý giá.
Cho nên với ngày hôm nay thì câu chuyện được đưa đẩy "một người Việt giỏi bằng ba người Nhật riêng lẻ" tưởng là cụ thể, mà lại hóa ra lại là cực kì ngô nghê.
Còn cái từ buột mồm "coopération" của anh Đại lại hóa ra là cái từ đắt cho đoàn đối tác người Tây, làm họ phải mủi lòng!
HOÀNG Hồng-Minh