Số 24 (4390) Thứ Năm (12/6/2025) 16 100 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM báo hiện đại là phải chủ động thay đổi, làm mới mình nếu không muốn bị tụt lại phía sau. Với sự trỗi dậy cực kỳ mạnh mẽ, các nền tảng số như Facebook, YouTube, TikTok hay Instagram… đã trở thành kênh phân phối nội dung quan trọng, thu hút một lượng lớn người đọc – đặc biệt là giới trẻ. Tin tức không còn chỉ được đọc qua chữ, mà được xem, nghe, tương tác dưới nhiều định dạng phong phú: video, đồ họa động, âm thanh, livestream… Điều này đặt ra đòi hỏi rõ ràng: người làm báo phải biết cách kể chuyện bằng nhiều ngôn ngữ truyền thông khác nhau, từ hình ảnh đến âm thanh, từ clip ngắn đến podcast, từ phóng sự truyền thống đến nội dung tương tác phù hợp với điện thoại di động. Nhà báo Nguyễn Minh Đức - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị cho rằng nhà báo trong kỷ nguyên số phải đối mặt với ba vấn đề: nội dung, công nghệ và kinh tế báo chí: “Một phóng viên trong kỷ nguyên số phải biết quay phim, chụp ảnh, biết làm podcast, với sự hỗ trợ của kỹ thuật có thể dựng và lên hình. Áp lực của nhà báo trong thời đại số là phải làm chủ được báo chí đa phương tiện”. Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo là một yếu tố quan trọng khác thúc đẩy sự đổi mới của người làm báo. Các phần mềm hỗ trợ viết tin tức, tạo hình ảnh, tổng hợp dữ liệu và dịch thuật bằng AI đang thay đổi hoàn toàn quy trình sản xuất tin. Trí tuệ nhân tạo không những làm tăng tốc độ xử lý thông tin, mà còn có khả năng cá nhân hóa nội dung cho từng nhóm đối tượng bạn đọc. “Nhanh nhưng phải đảm bảo tính chính xác, tính khoa học, tính nhân văn, có trách nhiệm cao với xã hội, thể hiện được bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp vẫn là yêu cầu cốt lõi đối với phóng viên, nhà báo trong bất kỳ thời đại nào”, GS.TS Nguyễn Thế Kỷ - nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam khẳng định. hiểu rõ cơ chế vận hành của thuật toán phân phối nội dung, hành vi tiêu dùng thông tin của công chúng, cách đo lường tương tác và hiệu quả truyền thông. Mỗi nhà báo không chỉ là phóng viên, biên tập viên, mà còn có thể là người sản xuất đa phương tiện, người điều phối dự án số hoặc người quản lý kênh truyền thông cá nhân. Thạc sĩ Đinh Ngọc Sơn - nguyên Phó Trưởng khoa Phát thanh - Truyền hình, Học viện Báo chí và Tuyên truyền - nhấn mạnh: “Mỗi nghề đều đòi hỏi người làm nghề phải yêu và đam mê. Đối với nghề báo, nếu không yêu, không tâm huyết thì sẽ không có sự sáng tạo, không có tác phẩm hay. Ngoài ra, người làm báo phải không ngừng học hỏi, tiếp thu kiến thức mới, bắt nhịp hơi thở thời đại để mang đến những tác phẩm báo chí chất lượng, có ích cho độc giả”. Song hành với những thay đổi về kỹ năng và tư duy, đạo đức nghề nghiệp vẫn là cốt lõi không thể thay thế của người làm báo. Trong một thế giới đầy rẫy thông tin giả mạo, những nội dung giật gân được sản xuất vô trách nhiệm và lan truyền chóng mặt, nhà báo càng cần giữ vững bản lĩnh nghề nghiệp. Việc sử dụng công nghệ, mạng xã hội hay AI không thể làm mờ đi giá trị cốt lõi của báo chí là trung thực, kiểm chứng và vì lợi ích công chúng. Sự thay đổi chỉ có ý nghĩa khi nó giúp báo chí làm tốt hơn vai trò dẫn dắt, phản biện và bảo vệ sự thật. GS.TS Nguyễn Thế Kỷ - nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam - nhấn mạnh rằng sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, mạng xã hội và các nền tảng số đang tác động sâu rộng đến báo chí và công chúng. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội không nhỏ đối với báo chí và xã hội. Có thể khẳng định, không thay đổi sẽ dẫn đến nguy cơ bị đào thải, nhưng thay đổi một cách vội vàng, chạy theo thị hiếu hay đánh mất nguyên tắc nghề nghiệp cũng dẫn đến sự lạc hướng. Chính vì vậy, quá trình làm mới mình của người làm báo trong kỷ nguyên số cần được thực hiện một cách tỉnh táo, chủ động và có định hướng rõ ràng. Chỉ khi thích ứng mà không đánh mất bản sắc, người làm báo mới có thể tiếp tục thực hiện sứ mệnh cao cả của mình giữa dòng chảy dữ dội của thời đại số. Để hạn chế nguy cơ vi phạm đạo đức báo chí trong bối cảnh bùng nổ báo chí số và ứng dụng AI, các cơ quan báo chí, một mặt, cần cụ thể hoá và chủ động xây dựng chiến lược chuyển đổi số báo chí theo Quyết định số 348/QĐ-TTg ngày 06/4/2023 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; khai thác những tiện ích từ mạng xã hội và đẩy mạnh ứng dụng AI trong sản xuất nội dung, phân phối, phát hành; ứng dụng AI cho khối tương tác, quản lý tòa soạn. Đồng thời, các tòa soạn cần tập trung các ứng dụng AI trong sáng tạo nội dung và tổ chức sản xuất, nghiên cứu và phân khúc công chúng trên phiên bản báo điện tử, cũng như trong quản trị nội bộ; phát triển dịch vụ giá trị gia tăng để phát triển kinh tế báo chí số, xây dựng chương trình tương tác và ứng dụng tin tức có tính năng vượt trội, giải quyết các vấn đề bản quyền và thực thi các mô hình báo chí số; phát triển hệ sinh thái số cho cơ quan báo chí. Trong bối cảnh ấy, người làm báo không nên chỉ dựa vào khả năng viết theo lối cũ mà cần học cách vận hành, phối hợp với các công cụ AI để tăng hiệu quả trong sản xuất tin bài, đồng thời giữ vững vai trò kiểm chứng, đánh giá và xử lý thông tin một cách có trách nhiệm. Nhà báo Lê Quốc Minh – Tổng Biên tập Báo Nhân Dân nhận định, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong báo chí là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, ông lưu ý: “Đối với các nhà báo, vấn đề không phải là liệu có sử dụng trí tuệ nhân tạo hay không mà là khi nào AI sẽ trở thành một phần gắn liền với hoạt động của tòa soạn”. Trong kỷ nguyên số, thay đổi không đơn thuần là việc học thêm kỹ năng công nghệ. Đó còn là một hành trình đổi mới tư duy nghề nghiệp. Người làm báo trong thời đại số phải tiếp cận vấn đề một cách linh hoạt hơn, nhạy bén hơn và liên ngành hơn. Viết một bài báo hôm nay không chỉ là viết cho độc giả, mà còn phải
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==