Số 24 (4390) Thứ Năm (12/6/2025) 15 100 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM tạo ra sản phẩm đa nền tảng “Việc áp dụng AI trong báo chí cần được xem xét trong bối cảnh rộng lớn hơn của những thay đổi trong môi trường thông tin. Điều quan trọng là phải nhìn nhận việc áp dụng AI trong khuôn khổ rộng lớn hơn, ngay cả khi chúng ta đi sâu vào các chi tiết”, Charlie Beckett – Giám đốc dự án Journalism AI tại Trường Kinh tế London (LSE). phản biện và định hướng dư luận. Tác động tổng hợp của mạng xã hội, nền tảng truyền thông số và trí tuệ nhân tạo đang buộc báo chí phải định nghĩa lại chính mình. Ngành báo chí hiện đại không thể vận hành theo mô hình tuyến tính truyền thống, mà phải chuyển sang mô hình đa chiều, nơi mà người làm báo vừa là người kể chuyện, người kết nối, người xác minh, đồng thời là người làm chủ công nghệ. Sự thay đổi này là không thể đảo ngược. Tuy nhiên, trong dòng chảy công nghệ ấy, vai trò của người làm báo chân chính vẫn là không thể thay thế: bảo vệ sự thật, đấu tranh chống tin giả và cung cấp tri thức có giá trị cho xã hội. Nguy cơ vi phạm đạo đức báo chí khi AI bùng nổ Có thể nói, trí tuệ nhân tạo AI là công cụ không thể thiếu của ngành công nghiệp nội dung số, đồng thời đặt ra những thách thức lớn trong quản trị nội dung đối với nhiều tòa soạn trước nguy cơ gia tăng tin giả với tốc độ sản xuất cao của báo chí tự động, làm phát sinh những vướng mắc về pháp lý và đạo đức báo chí. Ví dụ như trong hoạt động báo chí, một sản phẩm của trí tuệ nhân tạo là Chat GPT đã hỗ trợ rất nhiều hoạt động nghiệp vụ báo chí, hỗ trợ nhà báo tiết kiệm thời gian và công sức lao động nghề nghiệp trong quá trình viết quyền tác giả do Chat GPT là dữ liệu mở, ai cũng có thể khai thác, sử dụng nhưng lại không được “kiểm định” do đó nguy cơ dùng dữ liệu và tin giả trong tác phẩm báo chí là rất cao nếu như quản trị nội dung trong tòa soạn không theo kịp được sự phát triển của công nghệ số. Ngoài ra, những sản phẩm giả mạo do AI thực hiện với sự can thiệp nội dung của con người có thể trở thành vũ khí mới trên mặt trận thông tin, gây ra các hệ lụy khó lường và nguy hại cả về kinh tế và quân sự, trong nước và quốc tế. Điển hình là trong những năm gần đây xuất hiện nhiều bức ảnh, videoclip, giọng nói giả mạo lan truyền trên Internet, mạng xã hội gây ra nhiều hậu quả cho người dân và doanh nghiệp. Làm mới mình hay sẽ bị bỏ lại? Trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo, người làm báo không còn có thể tiếp tục công việc như họ từng làm cách đây 10 hay thậm chí 5 năm. Cùng với sự đổi thay của môi trường truyền thông, yêu cầu đặt ra cho nhà Kỷ niệm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam cũng là lúc nhiều người nhắc đến câu nói nổi tiếng của nguyên Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương Nguyễn Hữu Thọ (bút danh Hữu Thọ) khi nói về nghề báo cao quý, vinh quang và nhọc nhằn: “Làm cái nghề này phải mắt sáng, lòng trong, bút sắc thì mới nên nghề”. Phải “Mắt sáng” để nhà báo có thể phán đoán, sớm quyết đoán và có tinh thần “dấn thân”, “lăn lộn với cuộc sống”, quyết tâm vượt qua khó khăn, thử thách đi đến tìm hiểu tận cùng của vấn đề. “Mắt sáng” cũng đặt ra yêu cầu với nhà báo phải thể hiện cái nhìn toàn diện, đúng sự việc, không phiến diện, áp đặt vấn đề theo ý kiến cá nhân, hoàn thành sứ mệnh của báo chí là dẫn dắt dư luận xã hội. Phải “Lòng trong” để giúp nhà báo sáng tạo đúng tôn chỉ, mục đích, vì lợi ích của quốc gia, dân tộc chứ không tư lợi riêng; để vượt qua tất cả cám dỗ khi dấn thân vào môi trường làm báo sôi động và khắc nghiệt; để nhắc nhở nhà báo phải luôn ghi nhớ “10 điều về đạo đức người làm báo” được Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 5 (khoá X) Hội Nhà báo Việt Nam thông qua ngày 15/12/2015. Phải “Bút sắc” để nhà báo có tác phẩm báo chí hay, thu hút được sự quan tâm của công chúng với phương châm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”. Mắt có sáng và lòng có trong thì mới đạt được “Bút sắc”. “Bút sắc” chính là sức mạnh của nội dung bài viết tác động đến công chúng, làm thay đổi cuộc sống, xã hội theo hướng tích cực nhất là trước tác động của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư hiện nay. Mắt sáng, lòng trong, bút sắc bài, biên tập, quản trị nội dung để gia tăng tốc độ sản xuất tin, bài của phóng viên và các tòa soạn báo. Tuy nhiên, lạm dụng Chat GPT cũng gắn với nguy cơ vi phạm đạo đức báo chí. Đó là, nguy cơ vi phạm bản
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==