Số 24 (4390) Thứ Năm (12/6/2025) 14 100 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM Giữa một môi trường thông tin hỗn độn và áp lực phải thay đổi, người làm báo đang phải đi trên một hành trình nhiều thử thách khi vừa phải gìn giữ cốt lõi nghề nghiệp, vừa khám phá lại chính mình trong kỷ nguyên số. Khi công nghệ thách thức báo chí Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số trong những năm gần đây đã làm thay đổi sâu sắc bộ mặt của ngành báo chí. Mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo (AI) và các nền tảng số không còn là công cụ hỗ trợ bên ngoài, mà đã trở thành những yếu tố trung tâm định hình lại cách thức báo chí vận hành, sản xuất và tiếp cận công chúng. Dưới tác động của làn sóng công nghệ này, báo chí hiện đại đang chứng kiến những thay đổi mang tính cấu trúc, từ vai trò xã hội cho đến nghiệp vụ nghề nghiệp và mô hình kinh doanh. Mạng xã hội là nhân tố đầu tiên và rõ nét nhất trong việc làm xáo trộn trật tự truyền thông truyền thống. Nếu như trước đây, báo chí giữ vai trò độc quyền trong việc đưa tin, định hướng và phản biện, thì giờ đây mạng xã hội đã phá vỡ ranh giới giữa người sản xuất và người tiêu thụ nội dung. Mỗi cá nhân có thể trở thành một “nhà báo công dân”, đăng tải, chia sẻ và lan truyền thông tin với tốc độ chưa từng có. Điều này tạo nên một môi trường thông tin phi tập trung, nơi mà tính chính xác, độ tin cậy và kiểm chứng thường xuyên bị đặt dấu hỏi. Bên cạnh mạng xã hội, sự xuất hiện của các nền tảng truyền thông số như YouTube, TikTok, podcast… cũng đã định hình lại cách tiếp cận thông tin của công chúng. Người đọc không còn chờ đợi các bản tin cố định theo khung giờ như trước, mà chủ động tìm kiếm nội dung theo sở thích cá nhân, qua những định dạng mới mẻ như video ngắn, chương trình tương tác hoặc podcast kể chuyện. Điều này đòi hỏi báo chí hiện đại phải thay đổi không chỉ về nội dung mà còn về hình thức thể hiện, kỹ thuật sản xuất và chiến lược phân phối. Trong môi trường số, tin tức cần được cá nhân hóa, hiển thị đúng lúc, đúng nơi và đúng đối tượng, nếu không sẽ nhanh chóng bị lãng quên giữa biển thông tin trôi nổi. TS Mạch Lê Thu – chuyên gia truyền thông cảnh báo về tác động tiêu cực của các nền tảng như TikTok đối với người dùng, đặc biệt là giới trẻ: “Thuật toán cho phép hiển thị những nội dung tương tự nhau, sẽ hình thành thế giới quan thiên kiến, người dùng không tiếp cận với góc nhìn và tiếng nói đa dạng mà chỉ tiếp xúc với nội dung cùng tư tưởng như nhau, tầm nhìn hẹp và mất cân bằng”. Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng là một làn sóng công nghệ đang tác động ngày càng sâu rộng đến ngành báo chí. Từ các công cụ viết nội dung tự động, chatbot hỗ trợ trả lời độc giả, hệ thống phân tích dữ liệu đến khả năng tạo hình ảnh và video, trí tuệ nhân tạo đang tham gia trực tiếp vào nhiều khâu trong quá trình sản xuất tin tức. Một số tòa soạn lớn trên thế giới đã sử dụng AI để tạo ra các bản tin tài chính, dự báo thời tiết hay phân tích dữ liệu thể thao trong thời gian ngắn mà con người khó có thể thực hiện kịp. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những điều đáng lo ngại về tính xác thực của thông tin do máy móc tạo ra, khả năng thao túng nội dung bởi các thuật toán, cũng như nguy cơ mai một vai trò của người làm báo trong việc phân tích, phải biết quay phim, chụp ảnh… Kỷ nguyên số đòi hỏi phóng viên thành thạo kỹ thuật, công nghệ để ứng dụng vào tổ chức tác phẩm báo chí. Áp lực của nhà báo là phải làm chủ được báo chí đa phương tiện, đa nền tảng. "Việc tiêu thụ thông tin một cách vội vàng và không suy nghĩ có thể dẫn đến một nền báo chí chất lượng thấp. Trong thị trường tiêu thụ quá mức này, cần phải lùi lại một bước, phân tích và không đánh mất sợi dây của lịch sử chúng ta" , nhiếp ảnh gia và nhà báo Pháp Wilfrid Esteve. THANH BÌNH - TRUNG QUÂN
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==