Chúng tôi đến thôn Nà Ven, xã Ea Wer, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk trên con đường đất đỏ gập ghềnh sỏi đá, đồng cỏ xào xạc che thấp thoáng những ngôi nhà mục nát bỏ hoang.
 |
| Bình ắc quy là nguồn điện chính của gia đình ông Nguyễn Thế Lưu. |
Trước khoảng sân rộng, anh Nguyễn Văn Sự còng lưng bơm nước, bảo: “Tôi theo gia đình vào Nà Ven từ khi nhỏ, nghe cha mẹ nói vài năm nữa thôn mình sẽ có điện. Vậy mà đã gần 30 năm trôi qua chẳng thấy điện đâu. Hiện cả thôn chỉ có vài chiếc ti vi đen trắng cũ kỹ, dăm ba chiếc radio chạy bằng pin hoặc bình ắc quy để nghe ngóng thông tin. Không có điện, nên việc tưới tiêu cho cây trồng rất khó khăn. Điện ắc quy chỉ đủ để thắp sáng, còn bơm nước phải dùng máy bơm tay. Điều kiện sống eo hẹp, trẻ nhỏ cũng bị ảnh hưởng việc học hành”.
Trong ngôi nhà ván gỗ mái ngói đơn sơ, ông Nguyễn Thế Lưu 73 tuổi lúi húi cắm điện vào bình ắc quy, kể: Thôn Nà Ven nằm cách trung tâm xã chỉ hơn năm cây số, nhưng cuộc sống của chúng tôi dường như tách biệt hẳn với thế giới bên ngoài. Ngày 20/3/1988, theo chủ trương của nhà nước, gia đình tôi cùng 73 hộ dân thuộc huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình đến vùng đất Tây Nguyên làm kinh tế mới. 28 năm, chừng ấy thời gian có thể làm nhiều vùng quê khác thay da đổi thịt, riêng thôn Nà Ven vẫn phải đối mặt với cái nghèo vì không có điện.
Dân Thái Bình đã quen trồng lúa nước. Nhưng thời tiết nơi đây quá khắc nghiệt, mùa khô thì đồng cạn, mùa mưa phèn nổi lềnh bềnh. Hồi mới đến thấy trồng lúa kém hiệu quả, chúng tôi quay sang tỉa bắp, đậu vẫn chẳng khấm khá nổi. Do cuộc sống quá khó khăn, bà con lần lượt bỏ đi, thôn Nà Ven chỉ còn sót lại 17 hộ.
Trưởng thôn Nà Ven, ông Nguyễn Đức Giang, cho biết: thôn có gần 200 ha đất nông nghiệp, nhưng bà con chẳng thể trồng cây nào khác ngoài cây đậu, bắp, mì. Mùa màng năm được năm mất. Nà Ven nằm gần suối Đục quanh năm đầy nước, gần 2 nhà máy thủy điện Sêrêpốk 4, 4A, đều đã đi vào hoạt động.
Thế nhưng, hơn 40 hộ dân trong thôn Nà Ven vẫn sống trong cảnh “khát nước, đói điện”. Gia đình nào có điều kiện thì xây được bể xi măng dự trữ nước mưa, mua được chiếc bình ắc quy và bộ máy phát điện năng lượng mặt trời để thắp sáng.
Ngoài ra, đa phần bà con vẫn thắp đèn dầu, bơm nước thủ công… Năm 2012, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang vào thăm Nà Ven, đã yêu cầu chính quyền địa phương nhanh chóng kéo điện cho dân, nhưng 4 năm trôi qua Nà Ven vẫn tăm tối giữa đại ngàn.
Cuộc sống của người dân nơi đây cứ thế trôi qua, sáng lên rẫy, chập choạng tối đã về chốt cửa ngủ. Những nhà có trẻ con học bài thì có chút ánh sáng le lói từ bếp củi, đèn dầu.
Trụ điện đứng chờ
Giữa trưa nắng chói, dắt chiếc xe đạp cọc cạch chở bó củi phía sau, bà Trần Thị Thơn (60 tuổi) bảo: Ở đây nhà nào khá mới nấu bếp ga, còn hầu hết dùng bếp củi. Tivi, nồi cơm điện, tủ lạnh, máy giặt... mà vào đây thì chỉ có cách “mang đến lại mang về”.
 |
| Đường vào "làng đèn dầu" Nà Ven, hàng cột điện sừng sững bên vệ đường. |
Chỉ qua hàng trụ điện thẳng tắp bên vệ đường, bà nói: Cách đây mấy năm, có kênh dẫn dòng thủy điện cắt ngang đường vào Nà Ven. Sau đó, công ty thủy điện xây cầu cho dân đi lại, nhưng chiếc cầu được thiết kế xây thấp hơn mặt đường khiến ai qua lại cũng run vì sợ rơi xuống kênh, nhiều hộ ký đơn phản đối.
Chủ đầu tư tới thuyết phục bà con rút đơn, hứa sẽ sửa cầu và kéo điện cho Nà Ven. Cầu sau đó được sửa, nhưng hàng trụ điện được dựng lên cứ phơi nắng phơi mưa từ năm này qua năm khác, Nà Ven về đêm vẫn chìm trong bóng tối cho đến nay.
Không có điện, việc học hành của con trẻ gặp nhiều khó khăn. Nhiều gia đình tìm mọi cách gửi con em ra điểm trường chính, hoặc thị trấn để học. Tại thôn chỉ có duy nhất điểm trường tiểu học Nà Ven, một phân hiệu của trường Tiểu học Nguyễn Du (xã Ea Wer) nằm lọt thỏm giữa bãi đất hoang vu cỏ cây um tùm, gồm 2 phòng học, 5 học sinh từ lớp 1 đến lớp 3. Vì học sinh quá ít, nhà trường đã gộp lại thành lớp “3 trong 1” cho một giáo viên phụ trách giảng dạy.
Em Vũ Thị Cẩm Ly (lớp 3, trường tiểu học Nà Ven) kể : “Nhà em dành điện bình ắc quy để tối em học bài, vào mùa thi nhiều lúc đang học bình điện hết phải thắp đèn dầu lên học. Em mong thôn mình sớm có điện, để em và các bạn được xem ti vi, học bài dưới ánh đèn sáng”.
Ông Nguyễn Văn Duyệt – Phó trưởng phòng kinh tế hạ tầng huyện Buôn Đôn, cho biết: Ở huyện Buôn Đôn, chỉ thôn Nà Ven là chưa có điện. Nguyên nhân do người dân ở xa, chi phí đầu tư lớn nên chưa thể triển khai. UBND tỉnh đã giao chính quyền địa phương phối hợp với Ban quản lý dự án điện nông thôn miền Trung thực hiện triển khai kéo điện và cải tạo một số đường điện về thôn buôn. Dự kiến đến năm 2017 điện mới đến Nà Ven.
Mời quý độc giả xem video hầm bí mật của biệt động Sài Gòn(nguồn VTV):