 |
| Phiến quân Afghanistan luôn có sẵn trong tay hệ thống tên lửa vác vai Stinger đáng gờm. |
Theo War History Online, trận đánh tại Cao điểm 3234 được coi là một trong những biểu tượng vinh quang nhất của quân Liên Xô tại Afghanistan. Trên điểm cao này, một đại đội lính dù Liên Xô đã kiên cường chống cự, đẩy lùi phiến quân Afhganistan với quân số đông hơn gấp nhiều lần.
Chiến dịch Magistral
Thành phố Khost đã trở thành điểm nóng giao tranh giữa lực lượng Liên Xô với nhóm phiến quân Hồi giáo cực đoan do Jalaluddin Haqqani cầm đầu trong suốt 8 năm. Trong giai đoạn cuối năm 1987, thành phố bị cô lập hoàn toàn, Hồng quân Liên Xô đồn trú tại đây chỉ có thể nhận tiếp tế qua đường hàng không.
Các cuộc đàm phán với thủ lĩnh Haqqani không đem lại kết quả. Haqqani muốn kiểm soát thành phố Khost để làm thủ phủ của quốc gia riêng mà hắn lập nên, cũng như làm căn cứ cho các trận đánh vào sâu trong lãnh thổ Afghanistan.
 |
| Hình ảnh thành phố Khost năm 2010. |
Cuối năm 1987, Tập đoàn quân số 40 Liên Xô dưới quyền tướng Boris Gromov khởi động chiến dịch Magistral. Chiến dịch được đề ra nhằm phá vỡ vòng vây quanh Khost, mở tuyến đường tiếp viện cho thành phố này.
Lực lượng Liên Xô tham gia gồm Sư đoàn Bộ binh cơ giới số 108 và 201, Sư đoàn Đổ bộ đường Không thuộc lực lượng Cận vệ số 103 và Lữ đoàn số 56. Họ được yểm trợ bởi 5 sư đoàn bộ binh và một sư đoàn tăng thiết giáp của chính phủ Afghanistan.
Thông tin tình báo cho biết phiến quân đóng giữ nhiều khu vực kiên cố trên tuyến đường cao tốc nối thành phố với thủ đô Kabul, trong đó có các bãi mìn dài 3 km, 10 bệ pháo phản lực phóng loạt BM-21, nhiều loại pháo cao xạ, súng chống tăng, pháo cối, khiến khu vực quanh Khost gần như bất khả xâm phạm.
 |
| Trưc thăng vận tải IL-76 của Liên Xô nhận nhiệm vụ chở quân. |
Lợi thế của phiến quân là việc sử dụng tên lửa vác vai Stinger, do CIA cung cấp, với hệ thống dẫn đường bằng hống ngoại. Loại vũ khí nhỏ gọn nhưng hiệu quả này khiến cho quân Liên Xô không thể gọi yểm trợ trên không.
Hồng quân hiểu rằng một cuộc tấn công trực diện sẽ là tự sát. Họ quyết định đánh lừa phiến quân để chúng lộ vị trí. Ngày 28.10.1987, một cuộc đổ bộ giả được thực hiện ở khu vực do phiến quân kiểm soát.
Chiếc Il-76 thả dù các hình nộm, khiến nhiều ổ hỏa lực của phiến quân khai hỏa tiêu diệt "lính dù Liên Xô". Ở tầm cao hơn là một máy bay trinh sát, âm thầm chụp ảnh và định vị mục tiêu. Thông tin này được gửi về cho lực lượng pháo binh Liên Xô gần đó nã đạn suốt 4 giờ đồng hồ.
Đây là bước đầu tiên trong Chiến dịch Magistral. Bộ chỉ huy tác chiến Liên Xô cũng cần một chiến thắng sau hàng loạt những thất bại trên chiến trường Afghanistan.
Trận đánh Cao điểm 3234
 |
| Phiến quân Afghanistan. |
Trong chiến dịch này, các chỉ huy Liên Xô muốn bảo vệ đoạn đường dài 100 km từ Gardez tới Khost hay còn gọi là “Đường cao tốc của Thần chết”.
Một trong những vị trí quan trọng nhất là ngọn đồi không tên có độ cao 3.234 m, được gọi là "Cao điểm 3234". Đại đội 9, Trung đoàn Đổ bộ đường không, thuộc lực lượng Cận vệ Độc lập số 345 được giao trọng trách trấn giữ điểm cao này.
Đơn vị với quân số 39 người, gồm những lính dù thiện chiến nhất, hiểu rõ chiến thuật của đối phương.
Đại đội do Đại tá Valery Vostrotin chỉ huy đổ bộ xuống đỉnh đồi ngày 7.1.1988 Nhiệm vụ của họ là xây dựng cứ điểm kiên cố để theo dõi và kiểm soát tuyến đường dài bên dưới, bảo đảm an toàn cho các đoàn xe hướng tới Khost.
Khu vực này nằm giữa lãnh thổ do Jalaluddin Haqqani kiểm soát với sự trợ giúp của cơ quan tình báo quân sự Pakistan.
Vành đai phòng thủ vừa được thiết lập cũng là lúc phiến quân Afghanistan phát động cuộc tấn công đầu tiên. Đại đội 9 không được trang bị vũ khí hạng nặng, phải dựa vào yểm trợ pháo binh để đối mặt với nhiều loại hỏa lực mạnh của quân địch.
Phiến quân mở đợt tấn công bằng pháo kích dữ dội, tiếp sau đó là hai mũi tấn công bao gồm khoảng 250 tay súng. Một số nguồn tin nói, phiến quân điều tới khu vực 500 lính thiện chiến.
Trên chiến hào, trung úy Viktor Gagarin, chỉ huy Trung đội 1 đóng vai trò quan sát vị trí kẻ địch để gọi pháo binh yểm trợ.
Phiến quân tấn công điểm cao 3234 bằng chiến thuật rất bài bản, chứng tỏ chúng là đơn vị lính có tổ chức, được huấn luyện kỹ càng. Chúng tổ chức tấn công theo từng lượt, mỗi khi bị đánh bật xuống, phiến quân tổ chức lại đội hình, phát động cuộc xung phong tiếp theo.
Trong suốt quãng thời gian giao tranh, lực lượng lính dù Liên Xô luôn giữ tín hiệu liên lạc với trung tâm chỉ huy. Họ nhận được mọi sự hỗ trợ cần thiết như pháo kích, tiếp tế đạn dược và sơ tán người bị thương bằng trực thăng.
 |
| Lính đặc nhiệm Spetsnaz chuẩn bị cho nhiệm vụ ở Afghanistan. |
Đại đội 9 đã đánh bật tổng cộng 12 đợt tấn công của đối phương. Trong những đợt tấn công cuối cùng, đại đội 9 rơi vào tình trạng thiếu thốn đạn dược trầm trọng. Quân địch tiếp cận quá gần trong đêm nên giao tranh biến thành những cuộc cận chiến bằng dao găm, lưỡi lê và mọi thứ người lính có thể tìm thấy xung quanh.
Trận đánh kết thúc trước bình minh ngày hôm sau, khi phiến quân rút lui vì thương vong nặng nề. Hầu hết những người lính dù Liên Xô đều kiệt sức. Trong tay mỗi người không còn đủ 30 viên đạn tiêu chuẩn, đạn súng ngắn và lựu đạn đều hết sạch. Những người lính dù sau này kê lại rằng, nếu như phiến quân tiếp tục tấn công thì có lẽ cả đại đội sẽ không còn có thể trụ vững.
Liên Xô kiểm soát cao điểm này cho đến khi toàn xe tiếp tế cuối cùng đi qua con đường phía bên dưới.
Kết thúc trận chiến, đại đội lính dù Liên Xô tổn thất 6 người, 28 người khác bị thương trong tổng số 39 thành viên. Tất cả binh sĩ của Đại đội 9 đều được tặng thưởng Huân chương Cờ đỏ và Huân chương Sao đỏ. Hai người thiệt mạng được truy tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô vì sự dũng cảm và hy sinh trong khi chiến đấu.
Phía Liên Xô ước tính có khoảng 200 phiến quân bị tiêu diệt, trong đó có nhiều xác tay súng mặc trang phục rằn ri đen - đỏ - vàng, màu đặc trưng của lính đặc nhiệm Pakistan.
Liên Xô đưa các bằng chứng này ra trước Liên Hiệp Quốc để phản đối sự can thiệp của Pakistan, nhưng lời cáo buộc bị làm ngơ.
Quan hệ Liên Xô-Pakistan vốn đã căng thẳng khi chiến tranh Afghanistan nổ ra, đạt đến mức thấp nhất trong lịch sử sau trận đánh tại Cao điểm 3234.