Vào
những năm 1980, Phạm Tuân, phi công đầu tiên hạ gục B-52, cũng là người
Việt Nam đầu tiên trở thành phi công vũ trụ đã trở thành thần tượng của
bao thanh niên.
Ước mơ trở thành phi công tiêm kích cháy
âm ỉ nhưng mãnh liệt trong huyết quản lũ học sinh trung học chúng tôi.
Năm 1986, trường tôi có một đoàn cán bộ của Quân chủng Không quân về
tuyển người bằng cách vào từng lớp, đề nghị cô giáo cho tất cả lớp đứng
lên để họ… nhìn.
Chúng tôi, những chàng trai 16 tuổi vì
đã mặc định câu nói “cao to như phi công” nên đứa nào cũng cố gồng mình,
hít căng, ưỡn ngực, nhón chân… chỉ mong sao lọt được vào mắt xanh của
những người tuyển dụng. Thế nhưng, những người tuyển chọn sau khi “lướt
mắt” qua mấy chục lớp, chỉ có 5 người được mời đi khám tuyển. Và rồi có 4
người trở về với vẻ mặt thiểu não.
Qua những gì họ kể, một người bị loại
do… thối tai (thời ấy thanh niên nông thôn bơi lội trên sông hồ nhiều,
thối tai là… bình thường). Một người bị loại do có sẹo mổ ruột thừa. Còn
hai chàng kia, một chàng bảo tớ bị loại do thấp bé nhẹ cân. Chàng còn
lại bảo tớ bị loại do... mắt một mí. Nghe họ kể thế, tôi đã bán tín bán
nghi...
Sau 24 năm, giờ tôi được gặp những phi
công tiêm kích của Trung đoàn không quân 935, mọi sự hoài nghi của tôi
đã được dần dần sáng tỏ.
Những ứng viên bị loại “từ vòng gửi xe”
Có thật sự cứ phải cao to mới có thể trở
thành phi công? Nghe tôi hỏi thế, Thượng tá Chính ủy Trung đoàn 935
Trần Trọng Tuyến bật cười nói: “Đối với phi công tiêm kích, to cao đôi
khi lại là một… nhược điểm! Vì hầu hết các khoang lái của máy bay tiêm
kích đều được thiết kế nhỏ gọn. Người ‘cồng kềnh’ sẽ khó xoay sở trong
chiến đấu và cả khi cần phải thoát li khỏi máy bay…”
Một ví dụ điển hình về việc phi công
“cao to chưa hẳn đã tốt”, đó là trong những cuộc không chiến trên thế
giới cuối thế kỉ 20, những phi công lái MiG-17, loại máy bay tiêm kích
phổ biến thời ấy của Liên Xô, vì buồng lái rất hẹp nên khi nhảy dù nên
phi công bắt buộc phải thu chân lại trước khi ấn nút nhảy dù. Thế nhưng,
thực tế, có những phi công do chân… dài quá, hoặc thu chân về không kịp
nên khi ghế dù phóng ra đã bị cắt cụt hai chân.
Tác giả trên buồng lái một chiếc L-39 tại trường sĩ quan không quân.
|
Tác giả trên buồng lái một chiếc L-39 tại trường sĩ quan không quân. |
Câu cửa miệng “cao to như phi công” của dân ta hay nói, hóa ra… sai!
Tôi đã gặp tất cả phi công của Trung đoàn 935, và nhận thấy rằng, họ đều
là những người tầm thước, có người cao chưa tới 1m70. Thượng tá Trần
Trọng Tuyến khẳng định: “Đối với phi công tiêm kích, yêu cầu số 1 không
phải là to cao, mà là sự nhạy cảm”.
Vậy sự nhạy cảm được đo lường bằng cách
nào? Tìm hiểu thì biết rằng, ở vòng khám sơ tuyển được tiến hành tại các
cơ sở y tế ban chỉ huy quân sự huyện, thị xã, thành phố.
Ứng viên phải trải qua các vòng khám sơ
bộ về chiều cao, cân nặng, cột sống, chân tay… Những người có gan bàn
chân dày (biểu hiện của người phản ứng chậm chạp); thuận tay trái (vì
buồng lái máy bay đều bố trí những nút bấm quan trọng dành cho người
thuận tay phải); những người chân vòng kiềng hoặc ngắn dưới 75cm (khó sử
dụng những bộ phận dùng chân trên máy bay); những người có chiều cao
khi ngồi lớn hơn 93cm (vì sẽ chạm mui ca bin); những người có giọng nói
không rõ ràng, mạch lạc (vì sẽ khó khăn trong liên lạc vô tuyến)… sẽ
phải ngậm ngùi dừng bước.
Tiếp đến vòng khám chuyên khoa Tai - Mũi
- Họng, Răng - Hàm - Mặt. Những người viêm xoang, viêm họng hạt, viêm
tai, sâu răng, lệch hàm, vẹo mặt… đương nhiên không thể đi tiếp.
Ở nội dung khám tiếp theo, ứng viên phi
công được làm điện tim, đo huyết áp, kiểm tra tâm lí… Bài kiểm tra trí
nhớ với một bảng chữ được đưa ra trong vài chục giây rồi cất đi, ứng
viên phải nói lại trong bảng có bao nhiêu chữ, là những chữ gì... Nội
dung này đánh rụng kha khá ứng viên.
Ở vòng một, khó nhằn nhất là nội dung kiểm tra chức năng tiền đình. Ứng viên được ngồi mâm xoay tròn với tốc độ 40 vòng/phút.
Sau mấy phút chịu “lắc lư như lên đồng”
trên mâm, ứng viên bước xuống và được yêu cầu đi trên một đường thẳng.
Đa phần ứng viên bước xuống từ mâm xoay phải đi… “xoắn quẩy”, đồng nghĩa
với việc ra về.
Chỉ những người đi hơi “liêu xiêu” một chút là có thể tiếp tục được chọn khám vòng 2 tại Viện Y học Hàng không.
Mắt một mí không thể làm phi công?
Tôi đã dành câu hỏi này cho phi công Đào
Quốc Kháng, Chủ nhiệm Chính trị Trung đoàn 935. Anh Kháng cười cười
giải thích: “Đối với phi công, thị giác là tối quan trọng. Ở vòng khám
mắt, sau khi vượt được vòng đo thị lực với kết quả 10/10, thậm chí là
12/10, ứng viên phải trải qua những bài test để kiểm tra độ thích ứng
sáng - tối bằng cách nhìn vào một bóng đèn sáng cho đồng tử co lại, rồi
đèn đột ngột tắt phụt, một bảng chữ được đưa ra để xem ứng viên mất bao
nhiêu thời gian mới có thể đọc được”.
Người bình thường đi từng sân nắng vào
nhà đã thấy tối mắt phải mất mấy phút mới có thể nhìn mọi vật. Nhưng đối
với ứng viên phi công, dưới 60 giây mà chưa đọc được bảng chữ trước mặt
thì đương nhiên là… đừng mơ lái máy bay!
Ở bài kiểm tra độ nhạy màu sắc, ứng viên
phi công phải nhìn vào một bảng chữ cái nhí li ti có nhiều màu khác
nhau… Nhiều ứng viên thị lực rất tốt nhưng lại bị… "mù màu", không phân
biệt được chữ nào xanh chữ nào đỏ. “Có nhiều người mắt một mí bị đánh
trượt, nhưng sự thực là trượt do "mù màu" hoặc thích ứng ánh sáng kém
thôi. Nếu cứ mắt một mí là không thể lái máy bay tiêm kích thì hóa ra
Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản…, những nước ấy công dân họ toàn mắt
một mí, thì họ không có phi công ư?”, anh Kháng hóm hỉnh nói.
|
Bài tập thể lực. |
Ở vòng khám tuyển 2, ứng viên phải trải qua tất cả những bài đã kiểm
tra ở vòng 1 với yêu cầu nghiêm ngặt hơn. Ví như ở vòng 1, ứng viên chỉ
phải ngồi mâm xoay tay để kiểm tra chức năng tiền đình, thì ở vòng hai
họ phải ngồi… mâm điện. Mâm điện quay nhanh hơn với tốc độ chóng mặt 60
vòng/phút. Đầu óc quay cuồng. Ruột gan cuống thốn… Thế nên sau mấy phút,
nhiều người vừa bước khỏi ghế điện đã… “đổ cái rầm”.
Khắc nghiệt nhất ở vòng này là nội dung kiểm tra sức chịu đựng trong
môi trường giảm áp. Ứng viên được đưa vào một khoang máy kín mít có hệ
thống hút chân không. Áp suất được điều chỉnh giảm xuống, oxy được rút
bớt ra để môi trường trong khoang máy tương đương với máy bay đang độ
cao 5.000 mét.
Trong 30 phút ở môi trường áp thấp,
thiếu oxy, ứng viên sẽ phải kiểm tra chức năng khí áp tai, khí áp xoang,
độ nhạy của thính giác, thị giác, công năng hô hấp của phổi… Nhiều ứng
viên “mắt tinh, tai thính, thở đều” trong điều kiện bình thường, nhưng
chỉ mấy phút vào buồng giảm áp là đã “mắt mờ, tai ù, mũi nghẹt”. Nhiều
người hốt hoảng, mặt tái mét. Có người không chịu nổi đã ngất xỉu. Đây
là cửa ải kiểm tra sức khỏe cuối cùng, cũng là cửa ải đã cho… “hạ cánh”
bao nhiêu “giấc mơ bay”.