Bước ngoặt lịch sử trong quan hệ Nga-Nhật

Sự gần gũi về địa lý của Nga và Nhật Bản cùng mối thiện cảm lẫn nhau giữa hai dân tộc không nên để bị cản trở bởi những tranh chấp lãnh thổ. Điều này được thể hiện trong những cuộc hội đàm tại điện Kremlin và hai bên đều mong muốn ký kết hiệp ước hòa bình.

Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố sau cuộc họp: “Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận về việc sẽ nối lại những liên lạc trong hướng này. Dĩ nhiên điều này không có nghĩa là tất cả sẽ được giải quyết ngay trong ngày mai. 67, 68 năm rồi vấn đề vẫn chưa được giải quyết. Dù vậy, trong mọi trường hợp, chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với vấn đề tuy vô cùng phức tạp nhưng cũng đặc biệt quan trọng đối với cả hai nước”.

Thủ tướng Shinzo Abe cũng chia sẻ quan điểm của Tổng thống Nga: “Việc Nga và Nhật Bản vẫn chưa ký kết hiệp ước hòa bình 67 năm sau khi kết thúc chiến tranh là điều hoàn toàn không bình thường. Nhưng lần này chúng tôi đã có thể đồng ý với nhau về việc cần nối lại đàm phán. Ngoài ra cần phải đẩy nhanh quá trình này. Tuy nhiên không có cây đũa thần nào có khả năng chỉ bằng một lần vung lên là có thể giải quyết được ngay vấn đề”.

Số phận của quần đảo Nam Kuril là điều kiện chính của hiệp ước tương lai. Trước hết, đây là chủ đề của các cuộc đàm phán.

Nga và Nhật Bản đã chọn lựa giải pháp duy nhất đúng đắn cho vấn đề này, đồng thời làm gương cho các quốc gia khác ở châu Á, những nước đang có tranh chấp lãnh thổ với các nước láng giềng.

Chuyên gia của Viện Viễn Đông Victor Pavlyatenko nhận xét: “Tiền lệ này khá đơn giản và rõ ràng, minh bạch. Đây là đối thoại ở cấp độ song phương, đối thoại hòa bình một cách bình tĩnh, tăng cường tin cậy lẫn nhau để tìm kiếm những giải pháp mà cả hai bên cùng chấp nhận”.

Thủ tướng Shinzo Abe đem theo đoàn tùy tùng gồm 120 doanh nhân Nhật tới Moscow. Các đối tác Nga đã cùng với họ đề ra một lộ trình tương tác trong tương lai sắp tới. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết: “Thành phần của đoàn doanh nghiệp Nhật Bản tham gia vào các cuộc đàm phán đã chứng tỏ rằng các doanh nghiệp Nhật Bản có quan tâm rất lớn và rất cụ thể đến việc phát triển hợp tác với Nga.

Lĩnh vực năng lượng là nền tảng trong mối quan hệ kinh doanh Nga-Nhật. Tình trạng của các lò phản ứng hạt nhân sau tai nạn Fukushima đã đẩy Nhật Bản rơi vào một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng. Dầu và khí đốt của Nga hiện nay đang thật sự cần thiết ở đây hơn bao giờ hết.

Giám đốc Quỹ an ninh năng lượng quốc gia Konstantin Simonov không thấy trở ngại khách quan nào trong việc phát triển hợp tác theo hướng này: “Tôi nghĩ rằng các công ty Nhật Bản sẽ tham gia các dự án sản xuất khí đốt trên lãnh thổ Nga và trong lĩnh vực kinh doanh hóa dầu. Hoàn toàn không loại trừ khả năng của các công ty Nhật Bản xuất hiện trong số những cổ đông của nhà máy khí dầu mỏ hóa lỏng LPG hiện đang có kế hoạch xây dựng gần Vladivostok. Đây là một ý tưởng rất đơn giản: công ty Nhật Bản tham gia dự án này, còn Gazprom sẽ tham gia góp vốn cổ đông nhà máy tiếp nhận sản phẩm LPG và có thể phát triển mạng lưới dẫn khí ở Nhật Bản. Ở đây có đủ sân chơi cho những dự án đầu tư quan trọng cũng như cho những ý tưởng thú vị”.

Tổng thống Putin đã tặng Thủ tướng Nhật một chai rượu vang đặc biệt quý hiếm của mùa vụ 1855. Chính trong năm này, Hiệp ước thương mại và hữu nghị giữa Nga và Nhật Bản đã được ký kết. Cũng có thể coi là biểu tượng món quà mà Thủ tướng Nhật Bản đã tặng Tổng thống Vladimir Putin – thanh trượt và bộ quần áo trượt tuyết.

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản thuộc Viện Viễn Đông Valery Kistanov nhận xét: “Món quà này ám chỉ việc Nhật Bản hy vọng Thế vận hội Mùa đông ở Sochi – đứa con tinh thần của ông Putin – sẽ được tiến hành ở mức độ cao nhất. Biết ông Putin không chỉ là một vận động viên trượt tuyết mà còn là một võ sĩ judo, Thủ tướng tiền nhiệm Noda, người cũng sở hữu đai đen judo, cũng đã từng tặng ông Putin một bộ kimono”.

Thủ tướng Abe thừa nhận rằng không phải tình cờ mà ông bay đến Moscow vào mùa hoa anh đào nở rộ.

Cách đây 27 năm, cha của Thủ tướng Nhật Bản Abe trong chuyến thăm Liên Xô đã trồng 200 cây anh đào trong Vườn thực vật Moscow. Kể từ dạo đó, anh đào đều đặn nở hoa vào đầu tháng Năm. Ông Abe thừa nhận rằng không phải tình cờ mà ông bay đến Moscow chính vào mùa xuân. Ông dự định sẽ hoàn thành ước nguyện của cha mình và làm tất cả mọi việc để quan hệ song phương hai nước có thể “đâm hoa, kết trái”. Với ý nghĩa đó, chuyến thăm này có thể đóng vai trò bước ngoặt trong lịch sử quan hệ giữa Nga và Nhật Bản.