Muốn chạy chức, chạy quyền thì Tết là cơ hội tốt!

"Chỉ thị của Ban Bí thư nghiêm cấm mọi hình thức tặng quà tết cho sếp là cần thiết, nhưng, nó vẫn chưa đủ và còn "nuông chiều" cán bộ lãnh đạo", GS.TS Nguyễn Hữu Khiển, nguyên Phó Giám đốc Học viện Hành chính nêu quan điểm.

Nếu hay thì cấm làm gì?

Việc Ban Bí thư ban hành Chỉ thị lần này cho thấy cấp dưới đi tết lãnh đạo cấp trên đã trở thành tình trạng phổ biến, trong đó có những biểu hiện không tích cực. Cũng chẳng phải bây giờ mới có quy định cấm như thế đâu. Và khi mà người ta đã cấm thì đó hoàn toàn không phải vì mất thời gian công vụ mà đó phải là việc không hay. Nếu hay thì cấm làm gì? Cũng phải hỏi lại xem hà cớ gì để trước Tết cấp dưới đến nhà cấp trên tấp nập như thế? Đương nhiên, không thể là vì tấm lòng chung chung đâu. 

Đúng vậy. Bởi tấm lòng và quan hệ cần thiết của người Việt vào dịp Tết đã được tiền nhân đúc kết trong câu "Mùng 1 tết cha, mùng 2 tết mẹ, mùng ba tết thầy". Thêm nữa, dịp cận Tết, cả lãnh đạo và nhân viên đều bận rộn. Thực tế, không phải ai cũng đến nhà thủ trưởng dịp này đâu. Phải chăng chỉ là những người sắp có cơ hội mới tranh thủ dịp này thôi. 

Lý do này chỉ là ngụy biện! Sắp Tết những người ở xa đến thăm thủ trưởng ít lắm, tôi làm lãnh đạo bao nhiêu năm rồi không hề thấy có tập quán đó.

(Cười) Tôi có cái không may là suốt đời chỉ làm cấp phó, không trực tiếp nắm quyền ký quyết định bổ nhiệm ai. Thế nên, hoàn toàn không có chuyện đó. Nhưng nếu tôi là "sếp trưởng" thì chắc cũng không ngoại lệ (vì tình trạng chung mà). Cũng có dịp trước Tết, anh em cấp dưới đến nhà tôi, người thì tặng thùng bia, người thì hộp bánh, tôi cho đó là bình thường. Tôi cũng hay mời mọc anh em nên thành chỗ thân tình. 

"Chạy" là chạy cái lớn chứ ai chạy cái lặt vặt "thời bao cấp" ấy? Thói quen xấu nhưng khi đã  thành "tập quán công vụ" thì nó gần với tệ nạn đấy. Trung ương cũng chỉ ra chạy chức, chạy quyền nghiêm trọng. Nếu ai muốn chạy thì dịp Tết là cơ hội tốt rồi còn gì! 

Ảnh minh họa.

Tôi hiểu như vậy. Vì nó mang nặng tình cảm hơn giá trị. Nhưng giả sử coi chuyện nhân viên đến nhà lãnh đạo vào dịp Tết là bình thường thì lãnh đạo người ta sẽ bị "tra tấn" đấy. Ví như cơ quan tôi có tới 500 người, tôi là lãnh đạo được nghỉ 3 ngày mà phải tiếp ngần ấy người thì sức đâu cho nổi? 

Nhưng theo chỉ thị này thì "nghiêm cấm mọi hình thức tặng quà tết cho cấp trên"?

Tôi cho rằng, quy định này không điều chỉnh hành vi tình cảm và lương tâm. Do vậy, không nên hiểu máy móc theo kiểu nhân viên, cấp dưới thì không được đến chúc tết nhà sếp kèm theo hộp quà, gói bánh. Nó chỉ điều chỉnh những hành vi tiêu cực, lợi dụng chạy chọt, hối lộ nhân dịp Tết mà thôi. Hiện tượng đánh lừa bản chất mà.

Cái đó có thể có. Vì những người đã cố tình hối lộ lãnh đạo thì dù trước hay sau Tết họ cũng tìm đủ mọi cách để gửi quà. Tuy nhiên, như tôi nói lúc nãy, từ thực tế chủ yếu việc chạy chọt vẫn xảy ra trước Tết nên văn bản của Ban Bí thư cũng phải ra sớm đấy. Chỉ thị này muốn chấm dứt tình trạng gây bức xúc trong xã hội lâu nay - đó là những trường hợp chạy chọt công khai mà lại được coi là bình thường. Còn lén lút thì làm sao mà điều chỉnh được vì đó còn thuộc về vấn đề đạo đức.
 

GS.TS Nguyễn Hữu Khiển, nguyên Phó Giám đốc Học viện Hành chính:

Việc một số nhân viên đi tết cấp trên đã trở thành hiện tượng lâu nay rồi nên có cấm thì cũng không phải chuyện dễ. Dở cái là không ít người cứ dựa vào việc làm của thiểu số để hợp thức hóa chuyện tiêu cực thành tập quán, ấy là nhân viên thì phải đi tết lãnh đạo. Làm gì có cái văn hóa ấy?

Về mặt lý luận, xã hội đã có sự phân công lao động xã hội. Cán bộ có việc của cán bộ, nhân viên làm việc của nhân viên. Nhà nước không bố trí thời gian cho cấp dưới đi tết cấp trên đâu. Văn hóa của ta cũng chỉ đề cập đến tết cha, tết mẹ, tết thầy. Có ai bảo đi tết sếp đâu? Và nữa, theo nguyên tắc quản lý thì nhân viên còn bận rộn sự vụ hơn cả lãnh đạo ấy chứ. Bác Hồ nói Nhà nước ta lấy dân làm gốc. Trong cơ quan thì nhân viên là gốc. Vậy thì sếp phải tết nhân viên mới đúng chứ!

Ông nói "lý thuyết" quá!

Đó là lý thuyết. Nhưng nó lại hoàn toàn hợp quy luật và thực tế. Trước đây, tôi vẫn đi chúc tết anh chị em nhân viên và thấy rất vui.

Văn bản, quy định cấm đã có. Nhưng nghiêm cấm suông thì khó giải quyết lắm. Vì lấy gì để kiểm tra việc nghiêm cấm được thực hiện? Nghiêm cấm đấy nhưng người ta vẫn làm thì có ai làm sao đâu? 

Tôi không thấy trong chỉ thị ghi rõ những chế tài cụ thể, cơ chế trách nhiệm không rõ ràng nên hiệu quả chắc chắn sẽ không cao.

Cái quan trọng nhất là phải quy định rõ trách nhiệm như thế nào? Mà trách nhiệm là ở người lãnh đạo mặc dù việc đi tết là của nhân viên. Liệu có ai bị nhắc nhở rằng thấy nhà người đó rất nhiều nhân viên đến dịp trước Tết không? Quy định ở đâu? Ai là người thông tin?

Tôi nghĩ là không có cớ gì để chúng ta không kỳ vọng. Bởi chắc chắn chỉ thị sẽ được quán triệt tới tất cả những người lãnh đạo, điều hành các cơ quan Đảng, Nhà nước. Khi lãnh đạo đã có ý thức thực thi và tuyên truyền thì sẽ làm được thôi.